یاشار کمال، عاشقی در جهان مدرن
مهدی شبانی
یادی از یاشار کمال، یکی از شناختهشدهترین نویسندگان ترکیه در قرن بیستم، که آثارش برندهی مهمترین جوایز ادبی ملی و بینالمللی شد.
یادی از یاشار کمال، یکی از شناختهشدهترین نویسندگان ترکیه در قرن بیستم، که آثارش برندهی مهمترین جوایز ادبی ملی و بینالمللی شد.
هم مدافعان و هم مخالفان اردوغان، رئیس جمهور کنونی ترکیه، مقایسهی او با عبدالحمید، آخرین سلطان عثمانی، را درست میدانند. از نظر منتقدان، عبدالحمید یک مستبدِ واپسگرا بود، اما هوادارانِ اردوغان او را آخرین فرمانروای بزرگ مسلمان میدانند. برداشت مشابهی دربارهی اردوغان رواج دارد: بسیاری او را مردی مقتدر میدانند که به دنبال احیای روح امپراتوری عظیم ...
یک قرن است که دولت ترکیه «هویت ملی» قاطعی را بر شهروندانش تحمیل کرده است، هویتی که قومیت را نادیده میگیرد و به ترکِ «خالص» بودن ارزش میگذارد. اما ترکها تنوع قومیتی خود را درک کردهاند، و ایدهی «پاکی نژادی» که دولت آن را ساخته و تحمیل کرده بود، در حال فروپاشی است.
راههای متعددی برای توضیح علت محبوبیت اردوغان در بین مردم ترکیه وجود دارد. از شکوفایی اقتصادی کشور در دوران او گرفته تا احساس قربانی بودن خودش و طرفداران سنتیاش. اما چهرهی کاریزماتیک و حتی قهرمانگون او نیز در به قدرت رسیدنش به عنوان رئیس جمهور ترکیه نقش دارد: اردوغان خود را حامی ستمدیدگان در برابر ستمگران معرفی میکند.
آیینی کهن از قلب کوههای عظیم و صعبالعبور زاگرس که منادیانش به زبان کُردی پیام پروردگارشان را بر پهنهی گیتی پراکندهاند و اصول دین و عباداتشان وامگرفته از فرهنگ کُردی است. نامشان «یارسان» است و در انتظار گذار از هزار و یک «دون» شیدایی، سالهاست که سکوت اختیار کردهاند و در خلوت «جمخانه»ها با نوای تنبور در ستایش یار و معبودشان مقام میخوانند.
فاتح یکی از محافظهکارترین نواحی استانبول است. هفتهی قبل، بعضی از اهالی این ناحیه دیدند که یادداشتی به درِ آپارتمانی چسبانده شده است: «مواظب باشید! سیانور داخل خانه است. به پلیس خبر دهید. وارد نشوید.» نویسندهی این یادداشت هر که بود، میخواست همسایهها را از شرِ مادهای خطرناک حفظ کند. وقتی پلیس رسید با چهار جسد روبهرو شد...
دکتر آرزو اوزتورکمِن، مدرس تاریخ شفاهی در دانشگاه بُغازیچی در استانبول، با لحنی سرزنشآمیز میگوید: «پیش از هر چیز باید بر سر یک امر توافق کنیم: اینها سریالهای آبکی نیستند. ما با این حرف به شدت مخالفایم.» مجموعههای تلویزیونی ترکی با سریالهای آبکی، سریالهای آمریکای لاتینی یا نمایشهای تاریخی فرق دارند. به نظر اوزتورکمن، این مجموعههای تلویزیونی، که به «دیزی» شهرت دارند، «مجموعههای دنبالهدار»ی هستند که سبک روایی، صحنهآرایی و موسیقی منحصربهفردی دارند. و خیلی خیلی پرطرفدارند.
از مادران میدان مایو در آرژانتین، مادران ناپدیدشدگان در شیلی، مادران میدان تیان آنمن در چین تا مادران شنبه در ترکیه و مادران خاوران در ایران، انگار صدای مادران تنها صدایی بوده است که بالاتر از هر خشونت و زندان و مجازاتی، تا لحظهی مرگ آنان افشاگر جنایت باقی مانده است.