99 | عبدالبهاء و نهضت روشنفکری ایران * فریدون وهمن کـه بسـان رقبـای مـورد نفـرت خـود، هیـچکوششـی بـرای آن بهائیـان، تغییـر بنیادینـی در اعتقـادات دینـی بدهنـد از آنـان دیــده نشــد. در حقیقــت ازلیــان جــای خــود را در صفــوف هــای مجتهدیــن علمــای شــیعه محکــم کردنــد، در حوزه عمـده بـه تحصیـل پرداختنـد، و هویّــت اسـامی خـود را بـا همــان عمّامــه و عبــا و رســوم اســامی حفــظ نمودنــد و بــا ای ـن کیفی ـت ب ـا دیگ ـر ناراضی ـان دین ـی در ای ـران و ع ـراق در 167 ارتبــاط آمدنــد... سرنوشـتکنشـگران ازلـی عصـر مشـروطه و وضـع نهضـت بـا نگاهـی بـه آوریــم. بــا کودتــای ازلــی در زمــان حاضــر ایــن بحــث را بــه پایــان می ای کــه بــه اســتبداد ش. و دوره 1287/. م 1908 شــاه در ســال محمّدعلی کـه بـه تمایـات بابی/ازلـی هایی صغیـر مشـهور اسـت بسـیاری از چهره الدیـن واعـظ اصفهانـی، نصراللّه بهشـتی مشـهور بودنـد ماننـد سـیّد جمال الاســام کرمانــی المتکلّمیــن)، جهانگیرخــان صوراســرافیل، ناظم (ملک عهــدی شــاه در زمــان ولی و دیگــران بــه دار آویختــه شــدند. محمّدعلی خـود در تبریـز میـرزا آقاخـان کرمانـی و میـرزا احمـد روحـی را کـه دولـت شـاه بـه ایـران تحویـل داده عثمانـی بـه اتّهـام توطئـه در قتـل ناصرالدّین بـود بـه قتـل رسـانده بـود. دســت میــرزا شــاه به رســید کــه بــا قتــل ناصرالدّین نظــر می چنیــن به ی قاجاریـه ش.) و سـپس سـقوط سلسـله ۱۲۷۵/. م ۱۸۹۶( رضـا کرمانـی م.) ازلیــان رســالت خــود را کــه ظاهــرا انتقــام از 1925/. ش 1304( آبــادی کــه یافتــه تلقّــی کردنــد. یحیــی دولت تیربــاران بــاب بــود خاتمه بهشـت تألیـف میـرزا آقاخـان کرمانـی نگاشـته بایـد بـر اسـاس مفهومـی از کتـاب بیـان اثـر بـاب باشـد کـه اجـرای برخـی از احـکام خـود را موکـول بـه زمان سـلطنت را بـا میـرزا یحیـی صبـح «سـلطان بابـی» دانسـته، و احتمـالا برخـی از ازلیـان آن هـای بـارز بیـن بهائیـان و ازلیـان تأکیـد بهاءاللّــه اند. از تفاوت ازل مربـوط دانسـته لـزوم جدایـی و عـدم دخالـت دیـن در سیاسـت و حکومـت اسـت. و عبدالبهـاء به 167 Bayat, Iran’s First Revolution. 54-55.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2