119 | عبدالبهاء و نهضت روشنفکری ایران * فریدون وهمن ی در هـر دو اسـتدلال بـالا -کربـن یـا باوزانـی- دیانـت بهائـی نمونـه قـرن روشـنی از وحـدت ادیـان آریایـی و ادیـان سـامی اسـت کـه چهارده کشـد از اسـام اینـک از ایـران، سـرزمین حکمـت اشـراقی سـر بـر می پـس دانـد. امـّـا عبدالبهـاء و وحـدت ادیـان جهـان را از اسـاس تعالیـم خـود می ی عـادات و رسـوم تقالیـد آبـاء ایـن وحـدت ادیـان را جـوازی بـرای ادامـه دانـد: نـام دیـن نمی و اجـداد به مقص ـد از دی ـن ن ـه ای ـن تقالی ـدی اس ـت ک ـه در دس ـت ن ـاس هــا ســبب نفــرت اســت، هــا عــداوت اســت، این اســت. این ســبب جنــگ و جــدال اســت، ســبب خونریــزی اســت. در هـا]کـه در دسـت تاریـخ دقّــت نماییـد کـه ایـن تقالیـدی [دین ملـل عالـم اسـت سـبب جنـگ و حـرب و جـدال عالـم اسـت. و اســاس 204 مقصــد از دیــن انــوار شــمس حقیقــت اســت ادیــان الهــی یکــی اســت، یــک حقیقــت اســت، یــک روح 205 اسـت، یـک نـور اسـت، تعـدّد نـدارد. تحوّل دین در ایران و تثبیت هویّت ملّی ی اســتقلال و آزادی و تثبیــت تمامیّــت کــه اندیشــه از همــان هنگام پرسـتان بـارور ارضـیکشـور و در نهایـت سـربلندی ایـران در اذهـان میهن شـد، ضـرورت شـناخت و بازسـازی هویّــت ملّــی نیـز جایـی خـاص پیـدا طورکــه دیدیــم عبدالبهــاء از جملــه معــدود اندیشــمندان کــرد. همان ی قاجـار بـودکـه لـزوم آشـنایی و آگاهـی از تاریـخ ی ایـران در دوره جامعـه بسـتگی جمعـی ایرانیـان درخشـان ایـران را عاملـی اساسـی در تحکیـم هم آورد. شـمار مـی ی رهایـی آنـان از فرسـودگی و رِخـوت قـرون به و مقدّمـه هــای ایتالیایــی و انگلیســی قابــل دسترســی مترجمــی توانــا هنــوز فقــط بــه زبان اسـت. کنـد کـه آثـار بهائـی در صدهـا مـورد «دیـن» را اشـراق شـمس حقیقـت تعبیـر می 204 ی اشـراق سـهروردی اسـت. مفهومـی از فلسـفه .۳۷ ،۳. ، جمکاتیب عبدالبهاء، 205
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2