121 | عبدالبهاء و نهضت روشنفکری ایران * فریدون وهمن افکار دینی است 206 ایران سرزمین تکثّر تــوان یافــت ماننــد ایرانیــان ، چنیــن کهــن در جهــان کمتــر ملّتــی می ای بــه ایــن عظمــت از افــکار و باورهــای و ســالمند، کــه دارای گنجینــه هـای هـای دور قبـل از میـاد تـا امـروز، ایـران دین دینـی باشـد. از هزاره گوناگــون بــا تعالیمــی درخشــان بــه تمــدّن جهــان عرضــه کــرده، افــکار حــال هــا و مذاهــب دیگــر اثــر گــذارده و در عین اش بــر کیش دینــی همـواره پذیـرای ادیـان تـازه و تفکّــرات نویـن مذهبـی یـا عرفانـی بـوده کـه تغییـر اساسـی در سـاختار فکـری و نیایشـی کهـن خـود آن اسـت، بی بدهـد. در ایـن زمینـه، سیاسـت مـدارا و تسـاهل شـاهان هخامنشـی در برابـر سـتکـه نیازمنـد مردمـان و ادیـانکشـورهایگشـوده شـده مشـهورتر از آن گیری دینــی و تســاهل مذهبــی حتّــی شــرح و بســط باشــد. ایــن آســان ی حاکمـان خشـن مذهبـی، ایـران را تـرک ترین دوران سـلطه در سـخت کار هـای دینـی بـه عنـوان سـاحی بـرای مبـارزه بـا حکومت نکـرد و گاه به گرفتــه شــد. بــر خــاف مصــر کهــن، در ایــران هرگــز دیــن یــا اعتقــاد های مذهبیــون دوران رغــم کوشــش مذهبــی واحــدی رواج نیافــت و به معاصـر چنیـن رؤیایـی بـه واقعیـت نپیوسـت. دســت اســکندر مقدونــی بــا نفــوذ بعــد از شکســت هخامنشــیان به تمـدّن یونانـی در دورانـی طولانـی نیایـش اهورامـزدا همـراه بـا پرسـتش میتـرا (خـدای خورشـید) و آناهیتـا (خـدای بـاروری) و یـا پرسـتش اجداد هـای هـا بایـد آگاهی از اسـاس اعتقـادات دینـی ایرانیـان گردیـد. بـر این مـردم از دیـن زردشـتی و احتـرام بـه آتـش و کوشـش مغـان زردشـتی را بـرای احیـاء آن دیـن افـزود. ی نفـوذ وگسـترش دیـن زردشـتی ی ساسـانیان را دوره اگـر چـه دوره دســت آمــده حاکــی از زمــان به داننــد امّــا اســناد و مدارکــی کــه از آن می اســت کــه بخــش بزرگــی از اعتقــادات کهــن از بیــن نرفــت و ســوای آن تکثّر: تعدّد، بسیاری، گوناگونی. 206
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2