| 126 عبدالبهاء فرزند ایران نیـز جـان تـازه یافـت. مولانـا خـود را بـاز یافـت بلکـه تاریـخ اسـاطیری آن الدیــن رومــی بــا کتــاب مثنــوی خــود عرفــان و معنویّــت ایــران را جلال مسـلمان بـر سـر دسـتگرفـت در مقابـل خشـونت مغـولان و تـرکان تازه و مفاهیـم والایـی بـه اخلاقیـات ایـن فرهنـگ افـزود. و شـاعر محبوبـی در ایـن فرهنـگ درخشـید کـه زبـان حـال مـردم باشـد و از چـون حافـظ ی خـود بگویـد: زمانـه خبر بلبل این باغ بپرسید که من آید شنومکز قفسی می ای می ناله و بع ـد مـردم را ب ـه صبـر دعـوت کن ـد و مـژده دهـد ک ـه مس ـیحا نفسـی آیـد. چنیـن بـود کـه ایـران توانسـت ام فالـی و فریـاد رسـی می آیـد، زده می ی ایـن حـوادث بـه مـدد فرهنـگ و تقویـت هویّــت ایرانـی در برابـر همـه ویرانگـر خـود را زنـده نـگاه دارد. هـا درگیـر طوفـان امّــا ایـن تحـوّلات روی دیگـری نیـز داشـت. قرن حــوادث بــودن و بــا جــذر و مدّهــای تنــد تاریــخ بــالا و پاییــن رفتــن، ی معنـوی ایـران را بـه تحلیـل بـرد. کمتـر کشـوری ماننـد تدریـج بنیـه به خـود دیـده اسـت. ایـران ایـن همـه خونریـزی، کشـتار و تـاراج مـداوم به ای و مذهبــی بــوده هــای فرقــه کمتــر کشــوری ایــن همــه دچــار جنگ جـان هـم افتادنـد، اگـر هـا به اسـت. اگـر هجـوم قـوم بیگانـه نبـود خودی گنـاه نتاختنـد ملّایـان و آخوندهـا قلـدران صاحـب حکومـت بـر مـردم بی هـای گوناگـون ایـن وظیفـه را انجـام دادنـد و اگـر در لبـاس دیـن بـه بهانه ســالی هــا نبــود قهــر طبیعــت و زلزلــه و وبــا و خشک یــک از این هیچ کـه بـرای زنـده مانـدن، بـرای بـه جـان مـردم ایـن کشـور افتـاد. نتیجـه آن داشـتن برخـی از ایرانیـان هـر ادامـه حیـات، بـرای سـر را بـالای آب نگاه روز بـه رنگـیکـه اقتضـای آن روز بـود در آمدنـد. در چنیـن محیطـی قـوای معنـوی و اخلاقـی جامعـه بـه تحلیـل رفـت، تقیـه و تظاهـر و ریـا جـای راسـتی و آزادگـی و رادمـردی راگرفـت و چـون موریانـه اسـاس اخلاقیـات ایرانیــان را از درون فروخــورد و بســیاری را دچــار تناقــض شــخصّیت
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2