١٧ ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮐﻪ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺷﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﺳﭙﺲ ﻭ ﺑﺎﺑﻰ ﻧﻬﻀﺖ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﻫﺎﻯ ّﻣﺸﺮﻭﻋﻴ ﻣﻰ ﻧﺠﻒ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﻴﻌﻰ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺖ ﻫﻤﮑﺎﺭﻯ ﻭ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﭼﺮﺍ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺑﻰ ﻭ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ . ﮐﻪ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻣﻰ ﻗﺼﺪ ﺳﻮء ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻮﺍﻯ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻭﻯ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺷﺎﻩ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻦ ﭼﻨﺪ ﻭ ﺑﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻰ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻰ ﻭ ﻫﺮﺍﺱ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ . ﺍﻭ ﺑﻪ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻬﺎءﺍﻟﻠﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻟﻮﺍﺡ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻰ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺷﻮﺭﺵ ﻭ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﻫﻞ ﺑﻬﺎﺋﻴﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺷﺎﻩ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﮑﺮ ﻃﺮﺯ ﺍﻳﻦ ﻭ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺍﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﺶ ﺑﺮ ﺧﻮﺍﻩ ﻧﺎ ﺧﻮﺍﻩ – ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭﺍﻟﻰ ﺍﻳﺎﻟﺘﻰ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻫﺮ ﮐﻪ – ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍ ﺑﺮ ﻭ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﮐﻮﭼﮏ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺣﺎﮐﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻥ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮﺩ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ . ﻣﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮﻯ ﺍﺯ ﺑﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﺮﺝ ﻭ ﻫﺮﺝ ﺩﻭﺭﮤ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺩﻭﺭﮤ ﺩﺍﻧﻴﻢ . ﺷﺎﻩ ﻭﺍﻟﻰ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﮔﺮﻯ ﻣﻰ ﺣﺮﺍﺝ ﺑﻪ ﺭﺍ ﮐﺸﻮﺭ ﻫﺎﻯ ﻣﻰ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺲ ﻫﺮ ﻭ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻰ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﻥ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺪ . ﻣﻰ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﺑﮥ ﺑﻪ ﻭﺍﻟﻰ ﺑﺎﻳ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﻭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺴﺖ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺣﺮﺍﺯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺧ ﮐﺴﺒﻪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺣﺎﮐﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﮐﻨﺪ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺑﻌﺪﻯ ّﻫﺎﻯ ﺎﺫﻯ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺧﺎﮎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻯ ﺑﻪ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﮐﺘﮏ ﻭ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻭ ﺯﻭﺭ ﺑﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻭ ، ﺍﺳﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺮﺩﻡ . ﻭﺍﻟ ﻭ ﺣﺎﮐﻤﺎﻥ ﺑﻴﺪﺍﺩ ﻭ ﻇﻠﻢ ﺍﺯ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺩﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﺮ ﺑﻨﺎ ﺭﻧﺠﻬﺎ ﻴﺎﻥ ﻣﻰ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻇﻠﻢ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﮐﺎﺷﺎﻧﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺮﮎ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﺑﻪ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﻣﻰ ﭘﻨﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻳﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﺑﺮﺩﻧﺪ . ﻭﺧﻴﻢ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﺋﻴﺎﻥ ﻭﺿﻊ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰ ﺗﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻬﺎﺋﻰ ﺑﻬﺎﻧﮥ ﺳﺎﺧﺖ ﭼﭙﺎﻭﻝ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻪ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺩﺭ ﺭﺍ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﺮﺍﺵ ﻭ ﺣﺎﮐﻢ ﻭ ﻭﺍﻟﻰ ﺩﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻣﺎﻟﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ، ﻭ ﮐﻮﭼﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺷﻤﻨﻰ ﻭ ﺗﻌﺼﺐ ﺑﺎ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺁﻓﺮﻳﻨﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺨﺘﺎﻥ ﺗﻴﺮﻩ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺳﻨﮕﺪﻝ، ﻋﻠﻤﺎء ﻭ ﻣﻼﻳﺎﻥ ّﻫﺎﻯ ﺳﺨﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻰ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺖ . ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺧﺎﻥ ﺣﺴﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻳﺴﺪ ) ۵ ﺟﻤﺎﺩﻯ ﺍﻟﺜﺎﻧﻰ ۱۲۹۹ ] ۲۴ ﺁﻭﺭ ﻳﻞ ۱۸۸۲ :([ ﺍﻳﻠﭽﻰ ﺩﻳﺮﻭﺯ ] ﺳﻔﻴﺮ [ ﻣﻰ ﺭﻭﺱ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺟﻮﺍﺭ ﻗﺮﺏ ﺑﻮﺍﺳﻄﮥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺭﻋﺎﻳﺎﻯ ﮔﻔﺖ ﺗﻌﺪ ﺑﻮﺍﺳﻄﮥ ﺩﺳﺘﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺁﺑﺎﺩ، ﻋﺸﻖ ﻭ ﺗﭙﻪ ﮔﻮﮒ ﻓﺘﺢ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ، ّﺧﺎﮎ ﻳﺎﺕ ﻣﻰ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﻤﺎ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ﺭﻋﻴ ﻭ ّﺁﻭﺭﻧﺪ ﻣﻰ ﻣﺎ ﺖ ﺷﻮﻧﺪ . ﺝ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ، . ۳ ﺹ ، ۳۱۴
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2