آینده‌ی روحانیت

بﻌﺪ از ﺟﻤﻬﻮر ی � اﺳﻼ ت ﻫﺮ ﺣﮑﻮﻣی ﮐﻪ بﺎﺷﺪ، پﺎ � یﻫﺎﻪ ﻗﺪرت روﺣﺎﻧ � ﺖ ... را ۲۰۹ ﺖ � آ ﺖ � ت ش ﻗﺪرت روﺣﺎﻧ � ﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی وﮔﺴ از ﺑﺰرگ �� ، ﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎە � در اوا ــــﺦ � ﻦ ﻣﺠﺘهﺪان ﺗﺎر �� ﺗ ﺪا ﺷﺪ و او آ � ﺸﯿﻊ در اﯾﺮان ﭘ � ﺖ � ف ﺑﺮوﺟﺮدی ﺑﻮد. ﻧﻔﻮذ ی ﷲ ﺣﺎج آﻗﺎ ﺣﺴن وی بﻪ اﻧﺪازە � ﻣﻌﻨﻮی و ﻗﺪرت ﻣﺮد ای ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ در ﻣﻘﺎبﻞ او ﺟﺮأت ﻋﺮض اﻧﺪام ﻧﺪاﺷﺖ. � ﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎە، را � ض ﻣﺠﺘهﺪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی در اوا ی ﻇهﻮر ﭼﻨن ض ی � ت ﻧﮕﺬاﺷﺖ. اﯾﻦ را ﻧ � ﻌﻪ ﺑﺮای وی بﺎ � ﺖ ﺷ � ﺖ روﺣﺎﻧ � ی از ﺟﻠﺐ رﺿﺎ � ﻏ ﻔﺘﻪ � ﻧﺎ ﻌﻪ � ﺎی ﺷ � ﺶ ﺑﺮوﺟﺮدی در دﻧ � ﺪا � ﻢﮐﻪ ﭘ � ﻧﮕﺬار ی آن روز ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺮا � ﺖ ﻧﺠﺎت داد ز � ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎە را از ﺧﻄﺮ زوال بﻪ دﺳﺖ روﺣﺎﻧ � از ﺳﻪ ﻣﺠﺘهﺪ اﻋﻠﻢ اﺻﻮ �� ﺑﺮوﺟﺮدی ١ دورە ی ﻗﺎﺟﺎر بﻪ بﻌﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ � ﮐﺸﻮر ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧ � ﺎ � در اﻣﻮر ﺳ ﮐﺮد ٢ ض ی � و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ بﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎە ﻧ ﺟﻨﮓ و ﺟﺪال ﻧﺪ � ﻌﻪ � ت ﮐﻪ روﺣﺎﻧﯿﻮن ﺷ اﺷﺖ )وﮔﺮﻧﻪ بﺎ ﮐﯿﻨﻪ و ﻋﺪاوی ١ . � او » ت ی اﻧﺼﺎری � ض ﺷﻮﺷ � ﻣﺮﺗ ) « ١١٧٨ - ١٢٤٣ ( ﺑﻮد ﮐﻪ در اواﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪ � ﮐﺮدە اﺳﺖ. دو گ � اﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎە زﻧﺪ � ﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎ � ﺷﺎە و اوا » ی زا ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ � ﻣ � � ﺣﺎ ی ازی � ﺷ « ﺑﻮد ) ١١٩٤ ─ ١٢٧٤ ﮐﺸﻮر ﻣﺪاﺧﻠﻪ � ﺎ � ﮕﺮ در اﻣﻮرﺳ � (. او ﺑﺮﺧﻼف دو ﻣﺠﺘﻬﺪ د � ﮐﺮد و در واﻗﻌﻪ ی ﻧﻬﻀﺖ ﺗن ف آﻗﺎی ی � ﻧ � ﻮ از اوﺳﺖ. و ﺳﻮ � ﻢ ﺗنبﺎ �� ﻮ ﺣکﻢ ﻣﻌﺮوف ﺗﺤ � بﺎ ﺑﺮوﺟﺮدی ﺑﻮد. ٢ . � ﺎﺳﺖ و دﯾﻦ را از ﻫﻢ ﺟﺪا � ﺑﺮوﺟﺮدی ﺗﺎ آن اﻧﺪازە ﺣﺴﺎب ﺳ اﻧگﺎﺷﺖ و بﻪ ﮋە بﺎ � و ﺖ � ﻓﻌﺎﻟ ﻠﻪ � ت آن دورە )ﮐﻪ بﻪ وﺳ ﺴی � ﻫﺎی ﺗﺮور ف درﮐ ﺖکﺎﺷﺎئ � ﺎن اﺳﻼم و ﺣﻤﺎ � ی ﻓﺪاﺋ ﺸﻮر راﯾﺞ ﺷﺪە ﺑﻮد( ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ دو ﻫ ﺸگﺎە ﺗﻬﺮان، � ی اﻧﺪازی بﻪ ﺷﺎە در دا � ﺲ از ﺗ � ﻔﺘﻪ ﺎن ﺻﺎﺣﺐ � ﻣﺮﮐﺐ از دو ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از روﺣﺎﻧ گ � ﺲ ﺑﺰر � ﮐﻨﻔﺮا ﻧﺎم ﮐﺸﻮر در ﻣﺪرﺳﻪ ﻪ ی ﻓ � ﻀ � ی ﺐ داد )اول اﺳﻔﻨﺪ � ﻗﻢ ﺗﺮﺗ ١٣٢٧ (. در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻊ، در ﻣﻮرد دﺧﺎﻟﺖ ﻋﻠﻤﺎ در اﻣﻮرﮐﺸﻮری ف ﻣﺮدم بﺤﺚ وﮔﻔﺘﮕﻮ ﺷﺪ: ی ﺠﺎد ﺗﺮور و وﺣﺸﺖ در ﺑن � و ا » در اﯾﻦ دﺧﺎﻟﺖ � ﺎ � ﺪ در اﻣﻮر ﺳ � ﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻧبﺎ � ﺲ بﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﺗﺼﻤ � ﮐﻨﻔﺮا ﺖ � ع و از ﻓﻌﺎﻟ � ﻣﻤﻨ � ﺎ � ﺖ در اﺣﺰاب ﺳ �� ض از ﻋﻀ ﮐﻨﻨﺪ و ﻋﻠﻤﺎی دﯾی ﻣﻨﻊ � ﺎ � ﻫﺎی ﺳ ﻢ، بﻪ ﻣﺜﺎبﻪ � ﺷﺪﻧﺪ وﺣکﻢ ﺷﺪﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ بﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻤ ن اﺳ ی ﺧﺮوج ازﮔﺮوە ﻋﻠﻤﺎی دﯾی ﺖ. ﻣﻌﺎدل � ﻌﻪ ﺣﺪودا � اﯾﻦ ﺣکﻢ در ﺟهﺎن ﺷ ﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻃﺮد از ﺟﺎﻣﻌﻪ � ی � ﺗﮑﻔ ﺖ اﺳﺖ. � ی روﺣﺎﻧ )ن – ﻪ � ش � ، ن ت ک: ر. ن. ﺑﻮﺳن ی رە آورد، ش ۴۳ ، ص ۱۱ (