باب و جامعۀ بابی ایران 172 در این صورت اقلیّت بابی 203 زنند بیشتر باشد. که برخی مراجع حدس می بود که در آن زمان حدّ اکثر به شش کشور یک شصتم جمعیت کلّ ایران می رسد امّا باید نظر نمی رسید. این درصد در حدّ خود چشمگیر به میلیون نفر می نشین بودند و تنها در نظر داشت از کلّ جمعیّت ایران سه میلیون ایلات کوچ داد و فقط ده در صد یعنی ششصدهزار نفر جمعیت شهرنشین را تشکیل می مابقی روستاییان بودند. از میان ایلات نیز معدودی به آیین جدید پیوستند. از سوی دیگر نسبت شهرنشینان بابی به روستاییان کمتر از دو سوّم نبود. بنابر توان گفت هفتاد در صد از بابیان را مردم شهرنشین و سی درصد را این می دادند. مردم روستاها را تشکیل می اگر چه نهضت بابی به خاطر پیام و اهدافش محکوم به آن بود که به صورت اقلیّتی باقی بماند، در دورۀ تاریخ کوتاه خود به صورت تنها نیروی پویای اجتماعی ایران در آمد و اقلیّت بودن مانع نگردید که با گسترش وسیع های تبلیغی پیروانش نتواند پیام جسورانۀ خود را به گوش جغرافیایی و تلاش های فرهنگی و اجتماعی جوامع مختلف طبعاً بر مردم ایران برساند. تفاوت شیوۀ تبلیغ و پذیرش آیین بابی تاثیر گذار بود. یک عامل مهمّ، حضور پنهان یا نیمه پنهان جوامع گوناگون ناراضیان دینی و دگراندیشان در نقشۀ جغرافیای متنوّع دینی ایران بود. بالاتر از همه باید از حضور هستۀ اعتقادات شیخی در های مختلف نام برد. اگر فرد نواندیشی با ترک دین غالب جوامعی با اندازه کشور به آیین بابی روی نیاورده بود احتمالاً از طرفداران مکتب شیخی شد و پیوستن به شیخیّه را به عنوان جایگزین دین سنّتی و مقاومت خود می برای حل نشدن در جریان مذهب مسلّط انتخاب نموده بود. از میان تمام توانست جایگزینی برای شیعۀ متشرّع باشد های دینی که می نحله احتمالاًشیخیّه بیشترین پشتیبان و بالاترین میزان گسترش را داشت و از این های عرفانی و صوفی و نیز اخباری رو به زوال پیشی جسته بود. نظر از طریقه این پشتیبانی گسترده و مردمی بزرگترین عامل در موفّقیّت بابیان در تبلیغ آمد. آیینشان بشمار می های ناراضی مذهبی کسانی را به مذهب امّا بابیان توانستند از دیگر گروه شود که پس از گروه شیخیّه خود درآوردند. این امر گاهی نادیده گرفته می 203 See P. Smith, ˝A Note on Babi and Bahā’i Numbers in Iran˝ Iranian Studies 17 (Spring- Summer 1984) 295-301and cited sources
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2