باب و جامعۀ بابی ایران 94 مرحلۀ نوین نفی و نسخ و محو و لغو و گذار از مرحلۀ قبلی است و دیگر آنکه بالاتر رفتن، اعتلاء و کمال مرحلۀ پیشین است. پس در هر مدنیّت نوین اگر گردد امّا مفاهیم و حقایق قبلی اینک های مرحلۀ قبل نفی می چه محدودیّت عنوان مثال در آثار باب سازد. به تر خود را آشکار می ای والاتر و کامل گونه به انجیل است چرا که اگرچه در ظاهر احکام انجیل را نفی ˝ ارتفاع ˝ قرآن کند امّا در حقیقت همان انجیل است که به صورتی نوین و بالاتر خود را می عنوان منطق تکامل بشری دقیقاً به ˝ ارتفاع ˝ سازد. در واقع واژه گر می جلوه 4 همان مفهوم دیالکتیکی واژۀ آفهبونگ را داراست. از نظر باب دین و فرهنگ بشر همواره در تکامل و دگرگونی است و برای این تکامل هرگز پایانی متصوّر نیست. دین باید که تغییر کند چرا که انسان موجودی تاریخی است و جامعه نیز همواره پویا بوده و مراحل است ˝ ارتفاع ˝ نماید. پس منطق ادیان منطق گوناگونی از تکامل را طی می و هر ارتفاعی خود در مرحلۀ بعدی دستخوش تکاملی زمانمند و شایستۀ عصر خویش خواهد شد. های دیگر این منطق تاریخی و دیالکتیک باید به پیش از بررسی جنبه سو، و مارکس یا هگل از سوی تفاوتی که بین منطق دیالکتیکی باب از یک ای نوآور از دیگر وجود دارد اشاره نماییم. مارکس و هگل اگر چه با اندیشه یک از آن دو در عرصۀ دین و اصل تاریخ و دیالکتیک دفاع کردند امّا هیچ وحی و کلام الهی قائل به کاربرد منطق دیالکتیک نبودند. مارکس اصولاً به چیزی بنام وحی و کلام خدا باور نداشت. امّا هگل نفی دین پرداخت و به ای عرفانی و دینی داشت بر آن بود که در پهنۀ دین با ظهور که اندیشه مسیّحیت آخرین درجه تکامل دینی در تاریخ تحقّق یافته و مسیح کلام آخر را در زمینۀ حقیقت دینی بیان داشته است. به عبارت دیگر هگل به نوعی اصل خاتمیّت در مورد مسیحیّت باور داشت. ظهور مسیح از نظر هگل سنتز دو مرحلۀ اندیشۀ دینی بود. در مرحلۀ اوّل طبیعت و عناصر طبیعی، و در گیرد. مرحلۀ دوّم خدایی که فراتر و جدا از طبیعت است مورد پرستش قرار می مسیحیّت و نظریه تثلیث آن به نظر هگل سنتز دو مرحلۀ قبل بوده است و با بینیم که می 5 رسد. این مرحله سیر دیالکتیک در عرصۀ مذهب به پایان می .9:۵ ،8:1۶ ،8:3 ،۶:۶ ،3:1۶ ،3:3 . بیان فارسی مثلاً ن.ک. باب، 4 5 Hegel, Georg W. F. Lectures on the Philosophy of Religion.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2