گسترش موج خشونت در دهه‌های اخیر در جوامع اسلامی، زمینه‌ی طرح این پرسش را فراهم آورده است که آیا اسلام ذاتاً دینی نامتسامح است؟ آیا خشونت از خصوصیات ذاتی و جدایی‌ناپذیر این دین است یا امری عَرَضی است که گاهی با آن همراه می‌شود؟ و در صورت عرضی بودن، آیا منابع پدیدآورنده‌ی آن الهیاتی هستند یا جامعه‌شناختی؟ به عبارت دیگر، برخی باورها و گزاره‌های دینی در اسلام ذاتاً به خشونت منتهی می‌شوند و یا خصوصیت‌های اجتماعی برخی جوامع مسلمان به خشونت و عدم تسامح در دوره‌ی کنونی انجامیده است؟
یک بعدازظهر گرم تابستانی در سال ۱۹۵۲، وقتی ادوارد سعید به عادت بعدازظهرهای آن دوران، کنار مادرش نشسته بود و با او حرف می‌زد، مادرش ناگهان بدون این‌که این جمله ربطی به موضوع صحبت‌شان داشته باشد، آرام و تلخ گفت: «تک‌تک بچه‌هایم، اسباب ناامیدی‌اند...همه‌ی آن‌ها.» تک‌جمله‌ای که تا آخر عمر، بسان طوقی دور گردن ادوارد سعید باقی ماند و رنجی شد ماندگار. تا سال‌ها بعد، تا وقتی که مادرش زنده بود، هر چند سال یک‌بار از مادرش می‌پرسید: «چرا؟ چرا همه‌ی ما اسباب ناامیدی شدیم؟ مگر چه کردیم و چه باید می‌کردیم که نکردیم؟»
ادوارد سعید (۱۹۳۵-۲۰۰۳) متفکر فلسطینی-آمریکایی و استاد سابقِ ادبیات در دانشگاه کلمبیا در آمریکا است. او در سال ۱۹۹۶ در دانشگاه ماساچوست در اَمهرست سخنرانی‌ای در باب مقاله و کتاب ساموئل هانتینگتون درباره‌ی «برخورد تمدن‌ها» ایراد کرد.
بسیاری پس از مهاجرت هم‌چنان تعلقِ خاطر نسبت به جایی به نام وطن داشته و آرزوی بازگشت به آن را دارند. این مکان در خاطرات افراد انعکاس گذشته‌ی طلایی و شیرینی است که پیش از دوره‌ی مهاجرت وجود داشت. ذهن افراد غالباً با گزینش لحظات شیرینِ گذشته و حذف وقایع ناگوار، تلفیقی ناهمخوان با واقعیات تاریخی ارائه داده و سپس در حسرت آن وضعیت می‌نشیند. احساس حسرت بسیاری را به اندیشه‌ی بازگشت به وطن می‌اندازد. اما این افراد به‌ندرت آن‌چه را در تخیل خود از وطن دارند در واقعیت هم می‌یابند.
شنبه‌ی گذشته برنارد لوئیس، مورخ سرشناس اسلام، در ۱۰۱ سالگی در ایالت نیوجرسی آمریکا، درگذشت. به نظر او حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ معلول تمدن اسلامیِ روبه‌افول بود، نظری مناقشه‌انگیز که بر افکار جهانیان اثر گذاشت و به شکل‌گیری سیاست خارجی آمریکا در دوران ریاست جمهوری جورج دابلیو بوش کمک کرد.