باب و جامعۀ بابی ایران 12 به کمال و شکوفائی خود برساند. ها در آیین جدید از جامعۀ شیعی ایران و از میان مردمی برخاست که قرن انتظار ظهور موعود اسلام یا قائم، برای بسط عدل و داد و گسترش اسلام بودند. در قرن نوزدهم جامعۀ مسلمان ایران، به مانند بیشتر جوامع اسلامی های صنعتی در مشرق زمین، با بحران رویارویی با مظاهر تمدّن و نوآوری های عقیدتی و تقابل و چنین دستخوش تشنّج غرب روبرو بود. این جامعه هم های گوناگون اسلام، مثل اختلاف بین سنّی و شیعی، بین شاخه درگیری های گاه خونین بین دستجات حیدری-نعمتی اصولیون و اخباریون و درگیری دانست که ˝ شیخیّه ˝ ها را باید یکی از جدیدترین آن نحله 1 و امثال آن بود. ) و جانشین او سیّد کاظم ۱۷۵۲-۱۸۲۵( گذار آن شیخ احمد احسائی بنیان ) با افکاری نو و جسورانه آن را رهبری کردند و به ۱۷۹۳-۱۸۴۴( رشتی صورت پایگاهی برای نواندیشان دینی آن زمان درآوردند. بسیاری در ایران گاه و عتبات از طبقات گوناگون جامعه به این فرقه پیوستند ولی شیخیّه هیچ 2 خود را از مذهب شیعه جدا ندانست. بایست با زبان و مفاهیمی آشنا با باورهای توده در چنین محیطی باب می مردم با ایشان گفتگو کند. از همین رو عجبی نیست اگر برخی از آثار او های دینی شیعی و یا شیخیّه باشد و یا آثار رمزآلود حروفیّه متأثّر از افکار نحله یا نقطویّه را به یاد آورد. تأثیر باورهای دینی ایران پیش از اسلام را نیز توان در آثار او دید. می ها باید آثار باب و دیانت بابی را دارای استقلال کامل رغم همۀ این علی سال ۱۷۰ هایی دانست که هنوز پس از گذشت بیش از و مشحون از نوآوری ترین ادّعای باب مبنی بر قائمیت و مقام ّ انگیزد. مهم حیرت بسیاری را بر می خویش به عنوان ظهور مَهدی بود که اساس اعتقادات دیانت پیشین را در این طول ها به کشید. با چنین ادّعایی باب انتظاری که قرن زمینه به چالش می سر آورد و به مردم ایران پیام داد تا به خود آیند و در انتظار انجامیده بود به نباشند تا کسی از غیب برون آید و برای مشکلات روز افزون جامعۀ ایشان اللّه ها پیروان شاه نعمت م.) و نعمتی ۱۴۶۲ ها پیرو قطب الدین حیدر تونی (وفات حیدری 1 م.) بودند و سابقۀ دشمنی بین این دو گروه به ۱۴۳۰ ولی از عرفا و شعرای کرمان (وفات گردد. دوران صفویه باز می بسیاری از نخستین پیروان باب از فرقۀ شیخیّه بودند. دربارۀ ارتباط باب با فرقۀ شیخیّه 2 ن.ک. به فصل اوّل. در مورد اعتقادات و افکار شیخیّه ن.ک. به فصل چهارم.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2