باب و جامعۀ بابی ایران 142 ترتیب در جناح مخالف ملّا محمّد تقی برغانی قرار گرفتند و بدین قزوینی درآمدند. اکنون باید دید چه عاملی جز آشنایی با رهبران شیخی موجب پیوستن تجّاری مانند برادران فرهادی به نهضت باب شد. بیش از هر چیز رهبران ۱۸۴۰ شیخی مخالف دخالت مجتهدین بزرگ در امور تجارتی بودند. در دهۀ اندوزی نفوذ مجتهدین ردۀ بالای اصولی در تجارت افزونی یافت. ثروت های مستقیم و یا ضبط و غصب املاک و اوقاف گذاری اینان از طریق سرمایه های سرسام آور از دیگر تجّار بود. این العمل ّ صاحب و یا گرفتن حق بی آنجا رسید که تجّاری که ارتباطی با آنان نداشتند و یا قادر به فشارها تا به ها و باج گزاف برای پشتیبانی شرعی آنان نبودند به ناچار العمل پرداخت حق بایست برای ادامۀ کار خود متوسّل به پشتیبانان دینی دیگری مثل علمای می شدند. در چندین مورد فتواها و نظرات ضد و نقیض ملّا محمّد شیخیّه می برغانی در امور تجارتی به حدّی رسید که تجّار قزوین به اجتماع دست به تری در مورد گرفتن سوای آن رهبران شیخی نظر موافق 74 شکایت از او زدند. بهره داشتند- که در آثار باب بعدها رسماً پذیرفته شد. امّا در اصل سبب برتری علمای شیخی به خاطر روشنگرایی و رویکرد ایشان به مسایل اخلاقی شد یکی بود. در مقابل رفتار مجتهدین اصولی مورد انزجار و رویگردانی می به خاطر فساد مالی ایشان و دیگر به خاطر تحجّر فکری و درگیری آنان به جزئیات مسایل فقهی بود. گرایش جامعۀ قزوین به دو قطب، طبعاً خاندان فرهادی را به رویارویی با گروه مخالف مواجه ساخت. نسل پیرتر مبارزه با دانست، ها را در پشتیبانی بیشتر اخلاقی و مالی از رهبران شیخیّه می اصولی ای را انتخاب کردند. شاید جویانه حال آن که جوانان شیخی رویکرد مبارزه بتوان گفت که یک سبب اختلاف با ملّا تقی برغانی همانا رکود تجاری راه های های ابریشمی به هند و دیگر محدودیت بغداد، محدود شدنصادراتبافته اقتصادی بود که تجّار را مجبور ساخت برای کسب درآمد به صادرات اقلام کشاورزی منطقه قزوین روی آورند. چهار پسر او که ۱۲۶۰/۱۸۴۴ وردی فرهادی در سال پس از فوت اللّه جملگی با چهار دختر عمویشان ازدواج کرده بودند تجارت پدر را با .33-32 ،2۴ قصص العلماء 74
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2