باب و جامعۀ بابی ایران 26 آورد که با آن اروپاییان به مطالعۀ وضع اثر دوربین (تلسکوپ) را مثال می 22 پردازند. سیّارات و ماه می تشویق باب به آموختن علوم جدید و دیگر مظاهر تمدّن جهان غرب، مثل ایجاد پست و چاپ کتاب و غیره، در یک اثر دینی، که اساسش اعتقادات روحانی است، نشانی از دوری گزیدن باب از فقه و شریعت خالص و نزدیکی او به نوعی خردگرایی است که به جای وانهادن همه چیز به اراده و اندوزی و کوشش در اکتشافات و اختراعات خواست خداوند، ابتکار و علم 23 کند. جدید را نیز به عنوان جزئی از اصول دین تشویق می ترک تحصیل و شروع به کار تجارت در تجارت ایران سنّت چنین بود که معمولاً فرزندان تاجران با کار در شدند. بر همین اندوختند و با حرفۀ تجارت آشنا می حجرۀ پدر تجربه می شیوه باب پس از ترک مکتب در حجرۀ تجارتی دائی خود حاجی میرزا سیّد علی (خال اعظم) آغاز به کار کرد. از احوال و کیفیّت زندگانی باب در این توانیم به قرینه دریابیم که حالات روحانی دانیم. ولی می دوره زیاد چیزی نمی های طولانی در کودکی، که بعدها از دوران اقامتش و اشتغال او به عبادت های شیراز هم بخش بزرگی از زندگی او در بوشهر نیز گزارش شده، در سال بوده است. ای که از پس از پنج سال، باب به بوشهر عزیمت کرد و در آنجا با ارثیّه پدر به او رسیده بود با دائی خود حاجی میرزا محمّد (خال اکبر) در کار تجارت شریک گشت. زندگانی تجارتی باب در بوشهر نیز پنج سال به طول ) که از آن، دو سال اوّل با دائی و بقیّه ۱۸۳۵-۱۸۴۰/۱۲۵۰-۱۲۵۵( انجامید به طور مستقل بود. معمولًا شبکۀ تجارتی جنوب ایران از بندر بوشهر ،که در آن زمان بندر فعّالی بود، تا دیگر بنادر خلیج فارس مثل بندر عباس و یا بنادر دریای عمّان یافت و از دیگر سو تا انگلستان، و بمبئی و کلکته و زنگبار و جاوه امتداد می های باب با داشتن سه مرکز بیشتر از طریق هندوستان، گسترده بود. دائی همانجا. 22 23 Amanat RR 118.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA1OTk2