کتاب یووال هراری درباره‌ی آینده‌ی اتحاد بشر
یووال نوح هراری، مورخ پرطرفدار، در کتاب جدید خود به سیاستمداران هشدار می‌دهد که مبادا خیزش ملی‌گرایی در دنیا آن‌ها را آشفته و پریشان کند. او می‌نویسد که «برگزیت» صرفاً می‌تواند دست‌اندازی در مسیر «اتحاد بشر» باشد.
این دانشور اسرائیلی، که نخستین کتابش، انسان خردمند، با ترسیم سیر پیشرفت نوع بشر به رویداد مهم غیرمنتظره‌ای در دنیای کتاب تبدیل شد، برای اولین بار به اخبار روز می‌پردازد و از آن‌چه واکنش کوته‌بینانه به چالش‌های جهانی در کشورهایی نظیر بریتانیا، آمریکا، روسیه، و اسرائیل می‌خوانَد به شدت انتقاد می‌کند. به نظر او، «برگزیت ممکن است به فروپاشی همزمانِ بریتانیا و اتحادیه‌ی اروپا بیانجامد. اما در بلندمدت، مسیر تاریخ مشخص است. در نسل‌های اخیر، معدود تمدن‌های باقی‌مانده سرگرم آمیزش با یکدیگر و تبدیل شدن به تمدن جهانی واحدی بوده‌اند.»
کتاب جدید او، 21 درس برای قرن بیست و یکم، در ماه اوت امسال و در بحبوحه‌ی دورانی منتشر می‌شود که سیاستمداران بریتانیایی به طور بی‌سابقه سرگرم تأمل درباره‌ی چگونگی خروج از اتحادیه‌ی اروپا هستند. اما به نظر هراری، مشکلاتی نظیر گرم شدن کره‌ی زمین، اختلال تکنولوژیکی، و تکثیر سلاح‌های هسته‌ای، ما را «بیش از پیش به یکدیگر وابسته» کرده و نیازمند همکاری در قالب طرح‌هایی مثل اتحادیه‌ی اروپا خواهد کرد. او در مصاحبه‌ای می‌گوید: «اگر در قرن و وضعیت دیگری بودیم، به نظرم برگزیت لزوماً نادرست نبود. اشکالی ندارد که بخواهید کشوری کاملاً مستقل و نه جزئی از سازمانی بزرگ‌تر باشید. مشکل این است که با توجه به چالش‌های پیش رو، هزینه‌ها‌ی فرصت از دست‌رفته‌ی ناشی از خودبینیِ شدید لحظه به لحظه افزایش می‌یابد.»
این دیدگاه ممکن است هواداران برگزیت را عصبانی کند، زیرا برگزیت را راهی برای افزایش برون‌نگری و تعامل بریتانیا با جهان می‌دانند. اما هراری از لیبرال‌هایی هم که همه‌پرسی خروج از اتحادیه‌ی اروپا را فاجعه می‌شمارند، انتقاد می‌کند. او می‌نویسد: «مثل کسی که فکر می‌کند سردرد شدید نشانه‌ی تومور مغزیِ علاج‌ناپذیر است، بسیاری از لیبرال‌ها از این می‌ترسند که برگزیت و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ حاکی از پایان تمدن بشری باشد. پیش از هر چیز، باید از بدبینی بکاهیم و حیرت را جایگزین هراس کنیم ... فروتن‌تر و بنابراین بصیر‌تر باشیم.»
هراری در عین حال ادعا می‌کند که حتمی نیست که بشر همکاریِ بیشتر را بیاموزد. او نسبت به «فروپاشی» احتمالیِ اتحادیه‌ی اروپا در پی خروج بریتانیا – و پیامدهای نگران‌کننده‌ی آن – هشدار می‌دهد. به نظر هراری، «اگر طرح اروپا شکست بخورد ... حاکی از آن خواهد بود که باور به ارزش‌های لیبرالیِ آزادی و رواداری برای رفع منازعات فرهنگی جهان کافی نیست. اگر یونانی‌ها و آلمانی‌ها نتوانند درباره‌ی سرنوشتی مشترک توافق کنند، و اگر 500 میلیون اروپایی مرفه نتوانند چند میلیون پناهنده‌ی فقیر را بپذیرند، در این صورت چطور می‌توان به حل مناقشه‌های بسیار عمیق‌تری که تمدن جهانی ما را در بر گرفته، امید بست؟» او می‌افزاید: «فرض کنید که رونق هوش مصنوعی بازار کار جهانی را کاملاً مختل کند. مشکلات اجتماعی و اقتصادی ناشی از این امر در مقایسه با مهاجرت چند میلیون نفر به اتحادیه‌ی اروپا یا مهاجرت شماری از کارگران لهستانی و رومانیایی به بریتانیا بسیار بسیار بزرگ‌تر خواهد بود.»
هراری، که در دانشگاه عبری اورشلیم درس می‌دهد، در پی کشتار هفته‌ی قبل تظاهرکنندگان فلسطینی، از ملی‌گرایی اسرائیلی هم انتقاد کرده است. او می‌گوید: «اگر هر ملتی فقط به خودش فکر کند، پس چه کسی به مشکلات جهانی فکر می‌کند؟ به نظرم اسرائیل به مقابله با چالش‌های اصلی بشر چندان کمک نمی‌کند.»
اما هراری در کتاب جدیدش اتحادیه‌ی اروپا را به عنوان الگویی برای ایجاد موازنه میان منافع ملی معرفی می‌کند و خطرات ناشی از ناکامی احتمالی این اتحادیه را بر می‌شمارد. او می‌نویسد: «پس از قرن‌ها خون‌ریزی هولناک، فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها، ایتالیایی‌ها، و بریتانیایی‌ها سرانجام سازوکاری آفریده‌اند که هماهنگی قاره‌ای را تضمین می‌کند – اما متأسفانه مردم بریتانیا چوب لای چرخ این ماشین جادویی گذاشته‌اند.» هراری می‌افزاید: «ما زیست‌بومی جهانی، اقتصادی جهانی، و علمی جهانی داریم – اما همچنان در سیاست ملی گیر کرده‌ایم. اگر سیاست کارآمد می‌خواهیم، باید یا زیست‌بوم، اقتصاد، و علم را جهانی‌زدایی کنیم – یا باید سیاست‌مان را جهانی کنیم.»
برگردان: عرفان ثابتی
دان رابرتس از سردبیران روزنامه‌ی گاردین است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی او با عنوان اصلی زیر است:
Dan Roberts, ‘Yuval Noah Harari: Brexit Will Not Halt Drive to “Human Unification”, Guardian, 21 May 2018.
