در این مقاله، با تأمل و بازخوانی فقراتی از کتاب مجاهدان مشروطه، نوشته‌ی سهراب یزدانی (تهران: نشر نی، ۱۳۸۸) استدلال خواهم کرد که انقلاب مشروطه یا مشروطیت ویژگی بسیار مهمی داشت که در مطالعات مشروطه و ایران‌شناسی معمولاً کمتر به آن توجه می‌شود؛ اینکه انقلابی متعلق به اواخر دوران امپراتوری‌ها و پیش از تشکیل دولت-ملت‌ها در ایران و عثمانی و قفقاز بود، و همین ویژگی آن را واجد نوعی چندفرهنگ‌گرایی و انعطاف‌پذیری می‌کرد که در دهه‌های بعد به تدریج تضعیف یا محو شد.
کتاب اصغر شیرازی به دلیل جامعیت آن، استفاده‌اش از منابع دست اول، و توجه او به آثار بسیاری دیگر از مؤلفین و پژوهشگران در این زمینه، کاری پر ارزش و کم‌نظیر و مرجع بسیار سودمندی برای مطالعه‌ی اندیشه‌های ملی‌گرایی در ایران است.
این مقاله به این وجه از اندیشه‌ی طباطبایی می‌پردازد و در آن استدلال می‌شود که او اندیشمندی «ملی» گراست، اما نوعی از ملی‌گرایی فلسفی که مبتنی بر خوانش خاصی از تاریخ فرهنگی و سیاسی ایران، آن هم متأثر از هگل، فیلسوف تاریخ‌گرای آلمانی، است. در این نوشتار با استناد به آثار طباطبایی نشان داده‌ام که آنچه او «تداوم ایران‌زمین از نظر تاریخی و تاریخ اندیشه» می‌خواند، هسته‌ی اصلی اندیشه‌ی سیاسی ایرانشهری و «ملی»گرایی طباطبایی را تشکیل می‌دهد.
نزدیک به دو دهه است که سومین پنج‌شنبه‌ی نوامبر هر سال «روز جهانی فلسفه» خوانده می‌شود. امسال این روز مصادف با ۱۹ نوامبر است و به این مناسبت به دیدگاه‌های یکی از صاحب‌نظران ترکیه‌ای در مورد فلسفه‌ی معاصر در این کشور می‌پردازیم.
با نگاه به متون مفصل و فراوان و کلاف سردرگم شیوه‌های متناقضی که برای فهم یا سوء‌فهم گاندی به کار رفته است، می‌توان حتی (هم‌صدا با دکتر اومکار سِین) گفت: «راستش، هیچ یک از ما واقعاً سعی نکرده‌ایم که گاندی را بفهمیم، دست‌کم نه تا آنجا که بخواهد ما را به دردسر بیندازد… جذابیت گاندی در همین درک‌های اشتباه از اوست. برای خود گاندی مفید بوده که او را اشتباه بفهمند چون به تصور عظمت او افزوده و به ایده‌ی "گاندی" ابعادی عظیم بخشیده است.»
تجربیات ترکیه نمونه‌ی روشنی است از اینکه در کشوری با ساختار موزائیکی متشکل از قومیت‌ها و ملیت‌های گوناگونی که هر یک زبان خود را دارند، هرگونه سیاست هویت‌گرا، و به‌ویژه ملی/مرکزگرا، به شکاف‌های قومی دامن می‌زند، و وضعیت معمولاً برگشت‌ناپذیری را به وجود می‌آورد که عموماً به فاجعه می‌انجامد.