سایه‌ی آلیوشا بر دوراهی‌های اخلاقیِ جنگ‌های مدرن

فرشته قادری

ایوان کارامازوف از برادرش آلیوشا می‌خواهد که فرض کند قدرتی دارد که به واسطه‌ی آن، بتواند جهانی را بیافریند که در آن، آدم‌ها تا ابد در صلح و صفا و خوشبختی به سر برند. ایوان می‌گوید، فقط یک مشکل کوچک وجود دارد: تو باید برای رسیدن به چنین دنیایی، یک کودک بی‌گناه را تا سرحد مرگ شکنجه بدهی. 

پایان یک آغاز، آغاز یک پایان

بیژن عبدالکریمی در گفتگو با رضا علیجانی

انقلابِ به‌اصطلاح اسلامیِ ما که مدعی بود شروعی تازه است، آخرین امکاناتی را که در اسلام، در تفسیر سنتی کلمه، نهفته بود به منصه‌ی ظهور رساند. به‌بیان ساده‌تر، برخلاف ادعاهای گفتمان رسمی، با انقلاب ایران ما نه با یک آغاز و شروعی تازه، بلکه با یک پایان، یعنی پایان همه‌ی ظرفیت و امکانات اسلامِ سنتی مواجه هستیم.

قمرالملوک وزیری، بانوی اول موسیقی ایرانی

پرویز نیکنام

قمرالملوک وزیری، از تأثیرگذارانِ موسیقی ایرانی در قرن گذشته، ویژگی‌هایی در زندگی‌اش داشت که هرکدام به نوعِ خود منحصربه‌فرد است: او از محبوب‌ترین خوانندگان دوران خود بود، نخستین زنی بود که بدون حجاب روی صحنه حاضر شد، انسان سخاوتمندی بود و همواره به امور نیازمندان می‌پرداخت. اما در زندگی‌اش با چالش‌هایی از جمله اعتیاد نیز همراه بود.

روزی روزگاری در نیویورک: مردانی که مدافع حقوق زنان شدند

فرناز سیفی

کتاب مردان مدافع حق رأی زنان: چطور زنان از مردان برای دستیابی به حق رأی بهره بردند، نوشته‌ی بروک کروگر، مدرس روزنامه‌نگاری در دانشگاه نیویورک، به بررسی نقش و تأثیر مردان آمریکا در آخرین سال‌های مبارزه‌ی طولانی زنان برای کسب حق رأی پرداخته است.

دین به خودی خود چیزی نیست

مالوری نای

چه زمانی چیزی را به خودیِ خود چیزی می‌دانیم؟ کلمه‌ی دین را معمولاً با این فرض به کار می‌بریم که «به خودی خود» چیزی است. اما این «چیز» که این کلمه به آن اشاره دارد، چیست؟ آیا کاربرد این کلمه با این انتظار همراه است که چیزی (شاید واقعی و انضمامی) در دین به خودیِ خود وجود دارد؟

عشق صوفیانه

متیو توماس میلر

اکنون اشعار عارفان و صوفیان از اقبال فراوانی برخوردارند اما آیا نسبت به مفهوم عشق که الهام‌بخش تمام این آثار است، برداشت‌های درستی وجود دارد؟ عشق ناسوتی با هدف غایی سلوک عارفانه، یعنی رسیدن به معشوق حقیقی گذر از هر چه غیر اوست، چه ارتباط و پیوندی دارد؟

واقع‌گرایی و منتقدانش

پال پُست

پس از آن که وزیر امور خارجه‌ی روسیه با تکرار سخنان یکی از مدافعان سرسخت واقع‌گرایی اعلام کرد که تلاش برای گسترش ناتو باعث شده است تا روسیه احساس خطر کرده و دست به تهاجم بزند، واقع‌گرایی آماج حملات منتقدان قرار گرفت. اما آیا این به آن معنا است که این مکتب فکری را باید کلاً کنار گذاشت؟

عکس‌هایی برای بوییدن

اورهان پاموک

شاید آنچه ما را جذب خاطرات می‌کند جزئیات آن‌ها نیست بلکه هاله‌ و رایحه‌ی محوی از آن‌هاست که در اشیایی که در زمان حال نگهداری‌شان می‌کنیم جای گرفته است. این هاله به ناگزیر حسی از غم و دلتنگی را در ما بر می‌انگیزاند درست مثل زمانی که به تماشای خرابه‌های باستانی یونان و رم و بناهای متروک می‌‌نشینیم.

جنگ با عراق، فرصت طلایی حکومت ایران برای تحکیم حجاب اجباری

مهرانگیز کار در گفتگو با مریم فومنی

مهرانگیز کار با بیان اینکه هیچ‌وقت باور نمی‌کرد که حکومت بتواند به‌ اجبار حجاب بر سر زنان کند، می‌گوید که جمهوری اسلامی به کمک فضایی که جنگ ایران و عراق در کشور ایجاد کرده بود، حجاب اجباری را به زنان تحمیل کرد و در شرایط جنگی و روزهایی که دائماً پیکر سربازان را از جبهه‌ها می‌آوردند، اصلاً ممکن نبود که زن‌ها بتوانند برای حق از دست‌رفته‌ای مثل حق انتخاب پوشش مبارزاتی را سازمان‌دهی کنند.

گزارش سفر تاشکند

جلال آل ‌احمد

کتاب سفر روس سرانجام در سال ۱۳۶۹ در تهران منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت. این کتاب، گزارش سفر آل ‌احمد به شوروی و سرشار از گزارش دیدارهای او از نقاط مختلف آن کشور است. آل‌ احمد اساساً گزارش‌نویس خوبی بود.

پیش‌کش می‌آرمت ای معنوی، بخش اول

ایرج قانونی

بنیادگرایی، به‌ویژه با ویرانی‌هایی که به بار آورده است و آمادگی‌اش برای ستیزه‌جویی، در جهان امروز چیست، اگر آرامگاه و سنگ گور خدایان در بناهایی سنگی (متصلب) و بی‌روح‌شده و تأسیس‌های بربادرفته‌ی پیامبران را نمی‌جوید!

همایون صنعتی‌زاده، بنیان‌گذار انتشارات فرانکلین

پرویز نیکنام

اعجوبه! آن‌قدر زندگی جالبی دارد که آدم می‌ماند از کجا شروع کند: از تأسیس انتشارات فرانکلین که معروف‌ترین کار اوست؛ از دایره‌المعارف فارسی که حاصل فکر و ابتکار او بود و واقعاً بعضی در نوسازی ایران سهم قابل‌ملاحظه‌ای دارند. سهم همایون صنعتی‌زاده در نوسازی ایران فراموش‌نشدنی است.

جهان کافکایی، جهان پیشا-اورولی

هرمز دیّار

آثار کافکا، سوغاتیِ داغ و تازه‌ای بود که صادق هدایت با خود از فرنگ آورد. هدایت در سال ۱۹۳۰ از اروپا بازگشت. با این حال، سال‌ها طول کشید تا ترجمه‌‌ای از کافکا را در ایران منتشر سازد. سرانجام در سال ۱۹۴۳ با تأسیس مجله‌ی سخن به سرپرستی پرویز ناتل خانلری ظاهراً این فرصت مهیا گشت.

افغانستان، درسی برای فروتنی ابرقدرت‌ها

پیتر اشپیگل

حتی قوىترین ابرقدرت که با پشتیبانى سازمان‌های اطلاعاتی پیشرو جهان ارتش‌های بسیار توانمند را صفآرایى می‌کند، برای تحمیل ارادهى خود در خارج از مرزها با سختى و چالش روبهروست. هم واشنگتن و هم مسکو این درس را در افغانستان بهسختی آموختند. به نظر میرسد که ولادیمیر پوتین در اوکراین دوباره دارد این درس را مىآموزد.

اگر مرزی وجود نداشت

مریم منظوری

زنی نشسته بر پشت زرافه، زنی با تاجی بزرگ از طلا و پَر و لیمو، و زن‌ و مردی سوار بر لاک‌پشت. تصاویری خیال‌انگیز، درخشان، رنگارنگ و پر از تمثیل و قصه. این‌ها نمونه‌هایی است از آثار گرافیکیِ سابینا ژاندرون از مجموعه‌‌ی «اگر مرزی وجود نداشت». ژاندرون این مجموعه را تقدیم کرده به جسارت، زیبایی و مقاومت مهاجران آفریقایی که در جست‌وجوی زندگی بهترند.

انتقام مردسالاران: چرا اقتدارگرایان از زنان می‌ترسند؟

اریکا چنوویت، زوئی مارکس

جرگه‌ی رهبران اقتدارگرای جهان افراد جنسیت‌زده‌ی متعددی را به خود دیده است، از ناپلئون بناپارت گرفته که قتل زنانی را که به همسرانشان خیانت کرده بودند جرم نمی‌دانست تا بنیتو موسیلینی که ادعا کرده بود زنان «هرگز چیزی را خلق نکرده‌اند». اگرچه قرن بیستم شاهد بهبود وضعیت برابری زنان در بسیاری از نقاط جهان بوده‌ است، قرن بیستویکم نشان داده که زن‌ستیزی و اقتدارگرایی دو معضل جدا از هم نیستند.

بازار جوانرود؛ حریر و چای و چاقو

رسول بابکری

از گرد و غبار هوا کمی کاسته شده. فرصت خوبی در یکی از روزهای تعطیل پیدا کرده‌ام برای بازدید و گردشی کوتاه در شهرستان و بازار جوانرود.

در نیکاراگوئه، انقلاب در حال بلعیدن خودش است

آلما گیلرموپریِتو

ساندینیست‌ها در سال ۱۹۷۹ با وعده‌ی از میان بردن فقر و نابرابری و پس از بیست سال مبارزه توانستند رژیم حاکم را سرنگون کنند. اما اکنون، دانیل ارتگا و همسرش روساریو موریو جامعه‌ی مدنی را سرکوب کرده و همرزمان پیشین خود را به زندان انداخته‌اند. از آن آرمان‌های ساندینیست‌ها چه بر جای مانده است؟

اسلام‌گرایی در ایران

عبدی کلانتری در گفتگو با شهرام ثابتیان

اسلام سیاسی چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه و با چه پشتوانه‌ای قدرت گرفته است؟ چگونه توانسته است سلطهی فرهنگی‌اش را بر اقشار مختلف تحمیل ‌کند؟ روشنفکران سکولار در انقلاب ۵۷ چه واکنشی به آن نشان دادند؟ و چطور رگه‌های آشکار استبداد دینی را در آن نمی‌دیدند؟ این پرسش‌ها را با عبدی کلانتری در میان گذاشته‌ایم.