قرنطینه‌ی ناشی از همه‌گیری کووید-19 اختلالی تکان‌دهنده در زندگی بود، اما برای من تازگی نداشت. من قبلاً هم قرنطینه شده بودم، روزها یا هفته‌ها و حتى یک بار برای ماه‌ها نمی‌توانستم آپارتمان، اتاق خواب یا تختم را ترک کنم. من قبلاً بارها اسیر کاناپه، اتاق نشیمن و حمام بودم و از دنیایى خطرناک خود را پنهان مى‌کردم.
در یک لابراتوار فلسفه عموم مردم دعوت می‌شوند یا بهتر بگویم، برانگیخته می‌شوند که درباره‌ی موضوعی برگزیده با هم بحث کنند و بیندیشند. ممکن است بخواهید از انواع مختلف انگیزش برای برانگیختن مردم به فلسفه‌ورزی استفاده کنید: عامل انگیزش می‌تواند بندی از یک متن فلسفی باشد یا یک آزمایش ذهنی، مثل آنچه در کتاب پرفروش ماشینِ «اگر» (۲۰۱۹، چاپ دوم) نوشته‌ی پیتر وُرلی آمده یا حتی مطالعه‌ای موردی از اخبار یا اثری هنری.
شهروندان خوب نباید بترسند اولین اثر ماریا روا، نویسنده‌ی جوان اوکراینی است که با ترجمه‌ی مژده دقیقی به تازگی توسط انتشارات نیلوفر وارد بازار نشر ایران شده است. کتاب شامل نه داستان کوتاه اما به هم پیوسته است که بریده‌هایی از زندگی ساکنان ساختمان انکارشده‌ی شماره‌ی ۱۹۳۳ خیابان ایوانسک را در دو زمانِ پیش از فروپاشی جماهیر شوروی و پس از فروپاشی توصیف می‌کند.
دانشکده‌ی علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده‌ی نویی بود، رشته‌های تازه‌ای داشت، درس‌های تازه‌ای داشت و به نظر می‌رسد با هیچ دانشکده‌ی دیگری در ایرانِ دهه‌ی ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ قابل‌مقایسه نبود چون به‌همت دکتر مصطفی مصباح‌زاده استادانی در آن گرد آمده بودند که سطح دانشکده را بیش از حد دانشگاه‌های ایران بالا برده بودند.
این دادگاه در نهایت در چهار مورد اظهار نظر خواهد کرد: ۱) آیا دادگاه صلاحیت رسیدگی به دو نوع جرمی که از طرف دادستان‌ها ذکر شده است را دارد؛ ۲) آیا جنایت جنگی (در مورد قربانیان مجاهد) اتفاق افتاده است؛ ۳) آیا زندانیان سیاسی چپ به قتل رسیده‌اند و ۴) آیا حمید نوری در این جنایت‌ها مشارکت مؤثر یا غیر مؤثر داشته است یا نه. رأی دادگاه در به رسمیت شناختن وقوع جرم با یا بدون محکومیت حمید نوری موفقیتی مهم برای جنبش دادخواهی و حقوق بشر است.
داروهای ضدافسردگی از پرمناقشه‌ترین درمان‌های دارویی در علم پزشکی هستند و پوشش رسانه‌‌ای درباره‌ی آنها معمولاً با سوگیری همراه است. اگر قرار بود هرچه را که در رسانه‌ها می‌خواندیم یا می‌شنیدیم باور کنیم، نمی‌دانستیم این داروها را باید درمانی بسیار مؤثر بدانیم یا دارو‌نما‌هایی بی‌خاصیت؛ آیا آنها داروهایی هستند به‌طرز خطرناکی اعتیادآور یا اینکه عوارض جانبی ندارند. آنچه روشن است، این است که تمامی این عبارت‌های ضدونقیض نمی‌توانند صحیح باشند.
شکل هنریِ دیوارنگاری اما در دهه‌ی 1970 آغاز شد، زمانی که تعدادی از دیوارنگاران شروع به نوشتن یا برچسب زدن نام‌شان بر روی ساختمان‌های سراسر شهر کردند. اقدامی که پس از چاپ مقاله‌ای درباره‌ی آن در روزنامه‌ی نیویورک تایمز موجب شهرت دیوارنگاری شد.
داستان گروهی از زنان مترقی کُرد که حدود یک قرن پیش در زمان سقوط حکومت عثمانی برای حقوق زنان و کردها فعالیت می‌کردند و انجمنی تشکیل دادند که اولین حرکت سازمان‌یافته زنان کُرد بود.
عکاسی ابزاری قدرتمند برای نشان دادن معضلات اجتماعی و مبارزه برای تغییر آن است. استوارت فرانکلین، عکاس مشهور انگلیسی، می‌گوید: «عکاسیِ مستند فرایند خلاقانه‌ای سرشار از تضاد درباره‌ی عکاسی، مستند، واقعیت و حقیقت است.» پیش از ظهور عکاسی، این نویسندگان بودند که از طریق کتاب‌هایشان به توصیف نابرابری‌های اجتماعی می‌پرداختند اما به چیزی مستقیم‌تر و اثرگذارتر از کلمات نیاز بود، و عکاسی مستند مسیر تازه‌ای پیش پای فعالان اجتماعی گذاشت.
«بخوان به نام ایران» عنوان کتابی‌ست که زندگی داریوش و پروانه فروهر را از زبان فرزند آنها، پرستو روایت می‌کند. نسخه‌ی چاپی این کتاب اولین بار در سال ۱۳۹۰ منتشر شد و حالا نسخه‌ی شنیداری آن هر هفته از آسو منتشر خواهد شد.
در دو دهه‌ی اخیر رسانه‌ها دست‌کم در آذرماه درباره‌ی قتل روشنفکران ایرانی به دست حکومت ایران گزارش می‌دهند، با این حال بخش زیادی از این گزارش‌ها به چندوچون و جزئیات ترورها اختصاص دارد. زنده نگاه داشتن یاد این کشته‌شدگان بخشی از روند دادخواهی و مبارزه برای اجرای عدالت است. پادکست «قتل‌های زنجیره‌ای» اما نه در قتل، بلکه در زندگی مقتولان سیاسی ایران کندوکاو می‌کند و به دنبال پاسخ این پرسش‌هاست که آنها چه کردند و چه میراثی از خود به جای گذاشتند؟
کتاب‌های بی‌شماری به بررسی شیوه‌های متعدد بروز پیش‌داوری پرداخته‌اند. آموزش کثرت و تنوع به اقدام مهم و بزرگی تبدیل شده است. اما غلبه بر پیش‌داوری همچنان به‌شدت دشوار است. دوره‌های درسی پیش‌داوری «ناخودآگاه» یا «ضمنی» ممکن است مفید باشد، اما این دوره‌ها توضیح نمی‌دهند که پیش‌داوری‌ها از کجا نشئت می‌گیرند، و ضرورتاً آنها را از میان برنمی‌دارند.
واژه‌ی سانسور، برخلاف خودش، برای ما برزخیانِ از سنت مانده و از مدرنیته رانده چندان کهنه نیست. کاربرد رسمی‌اش برمی‌گردد به دوره‌ی ناصری که به پیشنهاد اعتمادالسلطنه و به دستور شاه اداره‌ی سانسور برای کنترل و نظارت بر مطبوعات و کتاب برپا شد. این اداره در دل انطباعات جا خوش کرد تا «دایره‌ی تفتیشِ» دلخواسته‌ی وزیر به راه بیفتد و او بتواند «مراقب و مواظب» چاپ و نشر در ممالک محروسه باشد.
به یاد غزاله علیزاده، داستان‌نویس پیشرو و توانایی که روز ۲۱ اردیبهشت سالروز مرگ اوست، متنی از هوشنگ گلشیری را منتشر کرده‌ایم که روز بعد از خاک‌سپاری غزاله، درباره‌ی او، خودکشی او و داستان‌نویسی او نوشته بود و پیش از این، منتشر نشده است.
در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۱، فعالیت «مموریال»، قدیمی‌ترین نهاد حقوق بشری مستقل روسیه که در دوران پرسترویکا توسط آندری ساخاروف، برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل، همسرش النا بونِر و چند تن از یاران و همراهانشان برای ثبت جنایت‌های دوران استالین بنیان‌گذاری شده بود، پس از ۳۲ سال، توسط دادگاه عالی روسیه ممنوع اعلام شد.
در این شرایط، شاید برای هر تیمی سخت باشد که در برابر روسیه قرار بگیرد. برای لهستان اما سخت نیست؛ برای آنها محال است! لهستان در زمین سبز بازی مقابل روسیه به میدان نمی‌رود. این، مدنی‌ترین شکلِ مبارزه با روسیه خواهد بود. هر چند زمان زیادی از سپتامبر ۱۹۳۹ گذشته اما به نظر می‌رسد که لهستان هنوز آن خاطره را فراموش نکرده است!
عبارت ملکه‌های فلسفه در عنوان کتاب، قرینه‌ای است به عبارت «فیلسوف‌شاه» یا همان پادشاهان فیلسوف در کتاب جمهور افلاطون. در کتاب جمهور که در واقع مجموعه‌ای از گفت‌وگوهاست، افلاطون می‌گوید که زنان می‌توانند هم‌تراز با مردان، پادشاه یا حاکم‌فیلسوفِ دولت‌شهر آرمانیِ او باشند؛ سخنی که در دوره‌ی افلاطون کاملاً رادیکال [و مترقی] بود. با این حال، زنان در تاریخ فلسفه تا حد زیادی به حاشیه رانده شده‌اند و اعطای لقب ملکه به فیلسوفان زن، در واقع نوعی اعاده‌ی لقبی به ایشان است که در [تاریخ] فلسفه از ایشان دریغ شده است.
پارلمان بریتانیا نوعی مجمع شهروندی به‌نامِ «مجمع اقلیمی بریتانیا» متشکل از ۱۰۸ شهروند را ایجاد کرد. اعضای این مجمع چند هفته‌ی متوالی در تعطیلات آخر هفته دور یکدیگر جمع شدند و درباره‌ی اقلیم‌شناسی، تأثیرات اقلیمی و اقدامات اقلیمی آموزش دیدند؛ با کارشناسان و یکدیگر بحث و گفت‌وگو کردند؛ و سپس درباره‌ی توصیه‌ها رأی دادند. یافته‌های این مجمع عبارت است از مجموعه‌ای منسجم و فراگیر از پیشنهادها برای مقابله با وضعیت اضطراریِ اقلیمی. این پیشنهادها ثمره‌ی نوع متفاوتی از سازمان‌دهیِ دموکراتیک است.
اولین بار عکسش را روی جلد صفحه‌ی گرامافون پشت ویترین «صفحه‌فروشی بتهوون» در خیابان پهلوی دیدم. با موهای سیاه شلاقی که روی پیشانیِ بلندش پخش‌و‌پلا شده بود و برق چشمان سیاهش را جلا می‌داد. خنده‌ای صمیمی و هم آشنا، لب‌های خوش‌فرمش را پس زده بود تا دندان‌های ردیف و سفیدش نمایان شود. شوشا گاپی: خواننده‌ی ترانه‌های محلی.
در سه سال آخر حکومت صدام حسین در عراق، همان‌وقت که کمر کشور زیر بار تحریم‌های سنگین بین‌المللی و فشار اقتصادی و بحران سیاسی خم شده بود، چهار کتاب در ژانر ادبیات عامه‌پسند و پروپاگاندا با اسامی مستعار در عراق منتشر شد. پشت جلد کتاب‌ها، در توضیح نویسنده آمده بود که او فردی است «مشهور اما فروتن» که عراق را عاشقانه دوست دارد. کتاب‌ها همه ارزش ادبی نازلی داشتند، و پر از کلیشه‌سازی و مضامین پررنگ ناسیونالیستی بودند. هویت نویسنده‌ی این کتاب‌ها مثل رازی سرگشاده بود.
در این دفتر، مروری به مسئله‌ی مهاجران در ایران داشته‌ایم و بخشی کوتاه از تجربه‌ی آنها را نیز مرور کرده‌ایم. اقلیتی که «دیگری» و «بیگانه» تصور شده و خصوصاً در چهار دهه‌ی اخیر، امکانِ پذیرش در جامعه‌ی ایران و حتی گاه برخورداری از حقوق اولیه‌ی خود را نیز نداشته است.
مجموعه‌ی «جنگ و ضدجنگ در زمانه‌ی ما» تلاشی است برای درکی واقع‌بینانه‌تر نسبت به جنگ و تأمل بر آنچه در دهه‌های گذشته در مورد عوامل مؤثر در جنگ، اثرات جنگ و پیشگیری از آن یاد گرفته‌‌ایم.
آنچه در این دفتر آمده، طیف وسیعی از نظریه‌های گوناگون در باره‌ی اعدام است. چند تن از نویسندگان این مجموعه که تجربه‌ی نزدیک و تلخی با اعدام داشته‌اند، تجربه‌ی خود را روایت کرده‌اند و برخی دیگر صرفاً از جنبه‌های نظری به موضوع پرداخته‌اند. باید تأکید کرد که هیچ یک از آنان با مجازات جرائم سنگین مخالف نیستند، اما اعدام را، به دلائلی که مطرح می‌کنند مجازاتی متناسب با جرم و موازین حقوق بشر نمی‌دانند. در جمع‌آوری این مطالب سعی شده که همه‌ی دیدگاه‌ها مستدل و منصفانه ارایه شود.
گوته یک وقت گفت که هرچند او تردیدی درباره‌ی نامیرایی ما (انسان‌ها) ندارد، اما همه‌ی ما نیز یک جور نامیرا نیستیم ــ حتی جلالت زندگی پسین ما بسته به آن است که چه اندازه بزرگ باشیم. به اعتباری این اندیشه پرتویی بر مفهوم‌های به راستی متضادی که به ذهن می‌رسد می‌افکند که، چیرگیِ روح بر مرگ به اندازه‌ی قدرت روح است، یا آنکه هرچه روح مهم‌تر و جایگزین‌ناپذیرتر باشد نیستی‌اش تصورناپذیرتر است. «همه‌ی ما یک جور نامیرا نیستیم.»
تضاد میان «طبیعت» و «فرهنگ» به دلایل بسیار مسئله‌برانگیز است، اما به‌ندرت درباره‌ی یکی از این دلایل بحث می‌کنیم. دوگانگیِ «طبیعت در تقابل با فرهنگ» حوزه‌ی کاملی را از قلم می‌اندازد که به‌درستی به هیچ‌یک تعلق ندارد: دنیای زباله.
در قبرس ۵۸ درصد و در یونان ۴۲ درصد، در مجارستان ۴۸ درصد و در بلغارستان ۴۲ درصد از مردم معتقدند که درمان سرطان وجود دارد اما شرکت‌های بزرگ دارویی آن را مخفی نگاه می‌دارند. بیش از نصف شهروندان قبرس، بلغارستان و رومانی معتقدند که ویروس کووید برای محدود کردن آزادی ما در آزمایشگاه‌ها ساخته شده است.
پارلمان بریتانیا نوعی مجمع شهروندی به‌نامِ «مجمع اقلیمی بریتانیا» متشکل از ۱۰۸ شهروند را ایجاد کرد. اعضای این مجمع چند هفته‌ی متوالی در تعطیلات آخر هفته دور یکدیگر جمع شدند و درباره‌ی اقلیم‌شناسی، تأثیرات اقلیمی و اقدامات اقلیمی آموزش دیدند؛ با کارشناسان و یکدیگر بحث و گفت‌وگو کردند؛ و سپس درباره‌ی توصیه‌ها رأی دادند. یافته‌های این مجمع عبارت است از مجموعه‌ای منسجم و فراگیر از پیشنهادها برای مقابله با وضعیت اضطراریِ اقلیمی. این پیشنهادها ثمره‌ی نوع متفاوتی از سازمان‌دهیِ دموکراتیک است.
علاقه‌ی توکویل به نهادهای آمریکایی بازتاب چیزی بیش از کنجکاوی بود: در موطن او، فرانسه، انقلابی که با آرمان‌های والای مشابهی درباره‌ی برابری و دموکراسی آغاز شده بود پایان تلخی داشت. در موجی از خشونت که پس از رویدادهای سرنوشت‌ساز سال 1789 به راه افتاد، چیزی نمانده بود که والدین توکویل با گیوتین اعدام شوند. برعکس، دموکراسیِ آمریکایی کارآمد بود ــ و توکویل می‌خواست علتش را بفهمد.
در این مجموعه، گزیده‌ای از بهترین گزارش‌های زبان فارسی، از چند نسل از روزنامه‌نگاران و نویسندگان ایران را گرد آورده‌ایم. این گزارش‌ها هریک به‌خودی‌خود ناب و خواندنی است و در کنار هم، نموداری از اینکه گزارش‌نویسی در صد سال گذشته، چه مسیری را در مطبوعات ایران پیموده است. البته گزارش‌نویسی در زبان فارسی سابقه‌ای تاریخی و بسیار طولانی دارد و مثلاً بخش‌هایی از تاریخ بیهقی و چهار مقاله‌ی عروضی بعد از حدود هزار سال، هنوز از بهترین گزارش‌های زبان فارسی به شمار می‌آیند. پاره‌هایی از این دو کتاب هم در بین گزارش‌های این مجموعه آمده است. و همچنین چند نمونه گزارشِ ترجمه از زبان‌های دیگر که انتشارشان در ایران به‌سهم خود بر غنای گزارش‌نویسیِ فارسی افزوده است.
