اسلام‌گرایی که نوعی دولت‌سازی مدرن بر اساس شریعت و عقاید اسلامی است، یکی از پاسخ‌های ممکن به شرایط جدیدی بود که مسلمانان با آن در قرن نوزدهم و بیستم مواجه شدند. مدرنیته و استعمار را نمی‌توان علّت ظهور اسلام سیاسی دانست اما بی‌شک عصر جدید بافتاری بود که اسلام سیاسی درون آن رشد کرد. بدون مدرنیته اسلام سیاسی به مفهومی که از قرن نوزدهم به تدریج به وجود آمد، ممکن نبود. بنابراین، بسیار مهم است بدانیم که اسلام سیاسی از نسبت سنتی اسلام و امر سیاسی عبور می‌کند و مجدداً این نسبت را از نو تعریف می‌کند. اسلام‌گرایان با ادعای اصلاح‌طلبی وارد عرصه شدند، از سید جمال‌الدین اسدآبادی تا سید ابوالاعلی مودودی و سید قطب و همچنین علی شریعتی و روح الله خمینی. با همه تفاوت‌هایی که میان آنها وجود دارد اما وجه اشتراک همه‌ی آنها این است: بازسازی سیاسی اسلام و آماده‌سازی آن برای به دست گرفتن حکومت.