کشتار بهائیان در ۱۷ مرداد ۱۳۲۳ در شاهرود و اخراج بازماندگان، واقعهی مدهش فراموششدهای است که برای فهم بهتر رویدادهای امروز فوقالعاده مهم است. اهمیت کشتار شاهرود از یک سو به وجوه انسانی آن برمیگردد زیرا یکی از شدیدترین جنایتهای متکی به مذهب در سدهی گذشته بوده، و از سوی دیگر ناشی از روایت دست اولی است که از آن واقعه به جا مانده است: در قالب کتاب حقایق گفتنی پیرامون حادثهی ننگین شاهرود و کشتار بهائیان به دست شیعیان.
این گفتگو به دو علت انجام شد. اول، انتشار کتاب چشماندازهای جهانی در موضوع جنسیت و آموزش عالی به قلم سه تن از استادان جامعهشناسی از ایران، فرانسه و هندوستان. یکی از این سه تن دکتر سعید پیوندی است که بخش مهمی از این کتاب به یافتههای پژوهشهای او در ایران اختصاص دارد. علت دوم، انتشار شمارهی دهم مجلهی «آزادی اندیشه» با موضوع «علم، قدرت و جنسیت» که سعید پیوندی و نیره توحیدی مشاوران علمی این شماره بودند.
روستای ایول دراستان مازندران بیش از ۱۰۰ سال محل سکونت بهائیانی بود که غالباً کشاورز بودند و مؤسس اولین مدرسهی ابتدایی و نخستین حمام دوش در آن روستا. پس از انقلاب دهها هکتار از زمینهای آنها مصادره و خانههایشان به آتش کشیده و ویران شد. نتیجهی سالها پیگیرد قانونی بهائیان رانده شدهی روستا از مراجع گوناگون قضائی و حکومتی سرانجام در پاییز امسال از سوی دادگاه تجدیدنظر استان مازندران مشخص شد: به حکم مراجع تقلید اموال آنها هیچ گونه مشروعیتی ندارد و اراضیشان در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام قرار میگیرد تا مراکز فرهنگی جهت تبلیغ مهدویت احداث کنند.
هرچند قوانینِ ناظر به مصادره یا حقوق مصادره در ایران عمدتاً اموالی را مشمول حکم مصادره میداند که از طریق ارتکاب جرایم یا از طریق فعالیتهای غیر اقتصادی نظیر قمار به دست آمده باشد اما اموال بسیاری از شهروندان غیر مسلمان بدون رعایت تشریفات قانونی و جستوجو دربارهی منشأ مالکیت آنها به تیغ مصادره سپرده میشود.
از حدود شصت سال قبل که اولین پل عابر پیاده در ایران ساخته شد تا امروز، بسیاری از عابرین به دلایل مختلف از این پلها استفاده نمیکنند. از جمله، مسافت طولانی پل و وقت زیادی که عبور از آنها میگیرد، پلههای زیاد در پلهای غیرمکانیزه و راحتتر بودن عبور از خیابان در محدودههایی که نردهای وجود ندارد. اما یک دلیل عمدهی دیگر این است که بسیاری از زنان در هنگام عبور از این پلها تجربههای دلخراشی داشتهاند.
کتاب اصغر شیرازی به دلیل جامعیت آن، استفادهاش از منابع دست اول، و توجه او به آثار بسیاری دیگر از مؤلفین و پژوهشگران در این زمینه، کاری پر ارزش و کمنظیر و مرجع بسیار سودمندی برای مطالعهی اندیشههای ملیگرایی در ایران است.