سهم ارامنهی ایران در انقلاب مشروطیت، حتی با حذف نظریِ نقش ارمنیان غیرایرانی، قابل توجه و ارزشمند است. آنان از ابتدای عصر قاجاریه، به دلیل آشنایی با زبانهای اروپایی، به استخدام دولت درآمدند و به منصبهای ردهبالایی مانند ترجمان، سفیر و حتی وزیر ارتقا یافتند.
ادبیات ایران پس از انقلاب چندان «جهانی» نبوده است و در حاشیهی ادبیات جهانی قرار دارد. با این حال، این ادبیات با شماری از بسترهای ادبی جهان (فرانسوی، آلمانی، آمریکایی و غیره) گفتوگو و تبادل دارد.
چهرهی مطبوعات معاصر عنوان کتابی است که در سال ۱۳۵۱ منتشر شده و هرگز تجدید چاپ نشده است. پس چرا حالا به سراغ آن رفتهام و دربارهاش مینویسم؟ چون یک کتاب مرجع است و کتابهای مرجع کهنه نمیشوند.
همهی این بحرانهای هولناک و هزاران درد و فلاکتِ دیگر در عرصههای گوناگونِ زندگی، دستپختِ حکومتی است که بیزاری و بریدگی از آن در قطعیتی آشکار موج میزند ــ آنقدر همهگیر و عیان که نیاز به بیان ندارد.
«چرا شروع به داستاننویسی کردم؟ واقعیت این است که نوشتن داستان، مقاومت شخصیام علیه وضعیت بسیار دشوار و شکنجهواری بود که اسمش زندان است.»
در جمهوری اسلامی ایران، نظام قضایی نهادی است که بنا بر قانون اساسی باید ضامن عدالت، امنیت حقوقی و بیطرفی باشد. اما برای جامعه بهائیان ایران، این نهاد طی دههها نه پناهگاه، که یکی از اصلیترین ابزارهای سرکوب بوده است.
«عدالت انتقالی فقط در چارچوب یک نظام سیاسیِ دموکراتیک ممکن است. با توجه به وضعیت ایران، این امر مستلزم تغییر نظام جمهوری اسلامی و تدوین قانون اساسی جدید از طریق فرایندی دموکراتیک و منطبق با موازین حقوق بشر است.»
«اگر بخواهم شخصیت فریدون را توصیف کنم باید ــ به تعبیر فروغ فرخزاد ــ بگویم کسی که مثل هیچکس نیست.»
در میانهی پادشاهی پنجاهسالهی ناصرالدینشاه، رفتهرفته تغییراتی اندک، اما معنادار، در وضعیت نامساعد یهودیان ایران پدیدار شد. در حقیقت، نخستین سفر ناصرالدینشاه به اروپا (۱۸۷۳) و دیدار او با نمایندهی آلیانس فرانسه، سرآغازی بود در بهبود نسبیِ وضعیت یهودیان.
ماگه رحمانی به جرم «تن ندادن به عرف» باید خانهنشین میشد. از انتشار مهمترین کتاب او، پردهنشینان سخنگوی، تنها یکی دو ماه میگذشت و او حالا به سرنوشت زنان ادیبی دچار شده بود که اولین بار خودش تاریخ پردهنشینیشان را روایت کرده بود.
این سخنرانی کوششی است در بررسی روح فرهنگی ایران و اینکه چرا فرهنگ و تمدن کشور ما در فراز و فرود تاریخ تداوم یافت و نابود نشد. در طول عرایضم به اختصار به سه دورهی مهم از تاریخ ایران خواهم پرداخت: دوران هخامنشی، دوران ساسانی و دوران اسلامی.
زنانی سیاهپوش، با عبایههایی که از سر تا قوزک پایشان را پوشانده، در زیر هرم آفتاب جنوب ایران، با چهرههایی خسته و مستأصل ــ این تصویر رایجی است که از زنان عرب ایران در رسانهها میبینیم.
اغلب متون دربارهی زندگی در شوروی، به ویژه خاطرات و زندگینامهها، بر بیزاری نویسندگانشان از اقدامات و شیوههای تفکر رسمی شوروی تأکید دارند ... با این حال، مخالفانْ واقعیتهای شوروی را نادیده نمیگرفتند بلکه توجهها را به آن جلب میکردند و خواهان تغییرش بودند.
در سال ۱۳۹۷ کتابی با عنوان مرگ مدرسه؟ منتشر شد. این کتاب مجموعه مقالاتی بود که پژوهشگران حوزهی آموزش و پرورش با نگاهی انتقادی به مدرسه و نظام آموزشی نوشته بودند.
هر کس که میخواهد سینمای مهرجویی را بشناسد باید گفتوگوی بهمن مقصودلو با مهرجویی را بخواند چون دربارهی تمام فیلمهای مهرجویی، از آغاز تا پایان، حرف و سخن دارد و نگاه مهرجویی به تمام فیلمهایش را بی کم و کاست میشکافد.
اوپی سرگرم سفر در هند بود و شفق در خانهاش در لندن به سر میبرد. آنها در این مکالمه به موضوعات گوناگونی مثل تهدید سانسور و خیزش پوپولیسم، مشکلات نویسندگانِ چندهویتی و اهمیتِ توجه به رویدادهای پیچیدهی تاریخی در آثارشان پرداختند.
گاهی اوضاع نه با کشفِ حقیقتی تازه بلکه با بیان آنچه همه از پیش میدانستند دگرگون میشود. گاهی بر زبان آمدنِ رازی نهفته سبب میشود که رابطهای عاطفی از بنیاد زیر و رو شود. و گاهی بیان حقیقتی که همه میدانند اما هیچکس را یارای بازگفتنش نیست میتواند ساختاری سیاسی را فرو بریزد.
پیش از این، مخالفان اعدام، بیشتر معترض به اعدام کسانی بودند که «بیگناه» یا «قربانی ستم و شرایط دشوار و نابرابر» به شمار میرفتند. این بار اما اعتراض به اعدام از جایگاه انسانبودن برمیخیزد.
پای صحبت هفتنفر از نسل زد، از هفتگوشهی ایران و جهان، نشستهایم ــ هفت جوان نسل زدیِ ۲۰ تا ۲۷ ساله از اصفهان، کردستان، سراوان، تورنتو، آمستردام و شهرستانی کوچک در مرکز ایران.