بر اساس نتایج نظرسنجیِ جهانیِ مهمی که منحصراً در اختیار روزنامهی گاردین قرار گرفته است، پوپولیستهای سراسر دنیا بسیار بیشتر از دیگران احتمال دارد که به نظریههای توطئهآمیز دربارهی واکسیناسیون، گرمایش کرهی زمین و حملات تروریستیِ یازده سپتامبر عقیده داشته باشند.
در سال ۲۰۰۲ دولت آمریکا بارها به همه اطمینان داد که حملهاش به عراق به خوبی و خوشی پیش خواهد رفت. دونالد رامسفلد میگفت، «مردم ]عراق[ نفس کاملاً راحتی خواهند کشید و آزاد خواهند شد.» شش ماه پس از اشغال عراق، ریچارد پِرل اعلام کرد: «اگر سال بعد این موقع میدان بزرگی در بغداد به اسم پرزیدنت بوش نامگذاری نشده باشد خیلی تعجب خواهم کرد.» میدانیم که چنین اتفاقی رخ نداد. حتی امروز هم این پرسش ما را آزار میدهد: «چطور اینقدر اشتباه میکردند؟»
آیا نظریههای توطئه انتخابات پارلمان اروپا در ماه مه را تحتالشعاع قرار خواهند داد؟ این نظریهها به طور نگرانکنندهای شایع شدهاند و حسابشان از دست لیبرال دموکراتها دررفته است. برای مثال، اخیراً شایعهای به سرعت در شبکههای اجتماعی پیچید، و سیاستمداران راستگرای افراطی در فرانسه به آن دامن زدند، مبنی بر این که هدف پنهانی از امضای معاهدهی دوجانبه میان آنگلا مرکل و امانوئل مکرون در آخِن چیزی جز واگذاری منطقهی آلزاس-لورِن به آلمان نبوده است.
قتل پاول آداموویچ، شهردار لیبرال محبوب گِدانسک، واکنشهای تندی را در سراسر لهستان و دیگر نقاط اروپا برانگیخته است. در راهپیماییهای خاموشی که در ورشو، گدانسک و دیگر شهرها به یاد او برگزار شده است دهها هزار لهستانی شرکت کردهاند. شنبهی گذشته، روز خاکسپاری او، روز سوگواری ملی بود.
توطئهباوری به طور کلی در رسانههای گروهی انعکاس بدی داشته است. وقتی این اصطلاح را میشنویم به یاد آدمهای عجیب و غریبی میافتیم که کلاهی از زرورق بر سر میگذارند تا موجودات فضایی نتوانند فکرشان را کنترل کنند، موجوداتی که به عقیدهی این آدمها پا به زمین گذاشتهاند اما دولت خبر ورودشان را مخفی نگه داشته است.
کودتای نافرجام اوت 1991، و سقوط اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر همان سال، همهی روسها، از سیاستمداران عالیرتبه گرفته تا آدمهای معمولی، را مات و مبهوت کرد. یکی از توضیحاتی که هنوز هم به گوش میرسد این است که این فروپاشی نتیجهی توطئه بوده است. توطئهباوری-رویدادهای حال و گذشته را معلول دسیسهای موذیانه دانستن-به یکی از شیوههای رایج تفسیر واقعیتهای اجتماعی و سیاسی در روسیهی پساکمونیستی تبدیل شده است.