داریوش شایگان از نگاه رامین جهانبگلو و مهدی خلجی
در این ماه کانون کتاب تورنتو نشست یکصد و سیام خود را به یابود داریوش شایگان اختصاص داد. رامین جهانبگلو و مهدی خلجی دو سخنران این نشست بودند.
در این ماه کانون کتاب تورنتو نشست یکصد و سیام خود را به یابود داریوش شایگان اختصاص داد. رامین جهانبگلو و مهدی خلجی دو سخنران این نشست بودند.
«در آن دورانِ پرتبوتاب»، ساختهی ژوآ موریرا سالِس، کارگردان برزیلی، فیلمی جذاب و روایتی شاعرانه از تاریخ است که سه رویداد مهم سیاسی در سال 1968 را در هم میآمیزد: ناآرامیهای پاریس که با عنوان «مهی 68» از آن یاد میکنند، تصرف چکسلواکی توسط اتحاد جماهیر شوروی که به «بهار پراگ» پایان داد، و شروع «انقلاب فرهنگی» مائو در چین.
خروج آمریکا از «برنامهی جامع اقدام مشترک» (برجام) ظاهراً به معنی ابطال این موافقتنامه نیست. شورای امنیت سازمان ملل در مورد تجدید تحریمها علیه ایران بحثی نکرده است و در شرایط کنونی احتمال نمیرود که این موضوع مطرح شود. از آنجا که تجارت متقابل بین ایران و آمریکا ناچیز است، شاید تصور کنیم که تأثیر تحریمهای جدید آمریکا حداقلی خواهد بود. اما چنین نیست. چرا؟
طرح از شاهرخ حیدری
مداخلهی خارجی شاید در قرنهای گذشته یکی از معمولترین و آسانترین راههای جابهجا کردن حکومتها بوده است، اما در دوران جدید چطور؟ مداخلات قدرتهای بزرگ برای براندازی حکومتها، که به تغییر رژیم (Regime change) معروف شده، چقدر نتیجه داده است؟ آیا منجر به اصلاح وضع شده یا در نهایت اوضاع را بدتر کرده است؟ آیا نتیجهی کار به هزینههای سیاسی آن میارزیده است؟ با مروری بر تاریخچهی تغییر رژیمها به سادگی میتوان به پاسخ این پرسشها دست یافت.
آیا نور شبانهای که توسط ماهوارهها ثبت میشود، شیوهی مناسبی برای سنجش نابرابری است؟ پراوین چاکراوارتی و ویوِک دهِجیا دو اقتصاددانی هستند که به این پرسش پاسخ مثبت میدهند.
خلاصهای از آنچه در بیست و نهمین کنفرانس بنیاد پژوهشهای زنان اتفاق افتاد را ببینید و بخوانید!
بحرانی در اعتماد مردم به علم پدید آمده است. بسیاری – از جمله سیاستمداران و حتی رئیسجمهورها – شک و تردید خود را نسبت به اعتبارِ یافتههای علمی در ملأ عام ابراز و اظهار میدارند. در این میان، نهادها و نشریههای علمی دغدغه و نگرانی خود را دربارهی بیاعتمادی فزایندهی عامهی مردم به علم نشان میدهند.
جمال عبدالناصر، دومین رئیس جمهور مصر، از مکالمهاش با رهبر وقت اخوانالمسلمین درباره حجاب اجباری میگوید.
«چرا نوشتن؟ چرا قلم و کاغذ و همنشینی واژهها؟ چه شد که نوشتن را انتخاب کردند؟ تأثیر نوشتن بر حال و روز و سرنوشتشان چه بود؟» سیزده زن نویسنده از کشورهای عرب، هریک در یادداشتی شخصی، به این سؤالها پاسخ میدهند، زنهایی که هریک به نوعی قربانی سرکوب و تبعیض علیه زنان در جوامعی بودند که «نوشتن» در آنجا انتخابی آسان برای یک زن نبود.
بنیاد پژوهشهای زنان، «دختران و زنان خیابان انقلاب» را که در اعتراض به حجاب اجباری به خیابان آمده بودند، به عنوان زنان برگزیده سال ۲۰۱۸ انتخاب کرد. نسرین ستوده، وکیل شماری از این زنان که در پی این نافرمانی مدنی بازداشت شده بودند، به همین مناسبت پیام زیر را برای بنیاد ارسال کرده است. این پیام، امروز هشتم ژوئن در نخستین روز بیستونهمین کنفرانس بنیاد پژوهشهای زنان از سوی گلناز امین، رئیس بنیاد پژوهشها قرائت شد.
برخلاف آنچه معمولاً تصور میشود، تلاش برای ارزیابی عملکرد افراد بر اساس اعداد و ارقام موجب تضعیف نیروی ابتکار، نوآوری، و خطرپذیریِ آنان میشود. تحلیلگران اطلاعاتیای که نهایتاً اسامه بن لادن را پیدا کردند سالها بر روی حل این مسئله کار میکردند. اگر در هر مرحلهی کارشان ارزیابی میشدند، نمرهی عملکردشان صفر بود!
چرا دموکراسی در کشورهای اروپای شرقی زود ریشه گرفت، اما در جهان عرب به جایی نرسید؟ روسیه چگونه از دروغپراکنی و انتشار اطلاعات نادرست به عنوان حربهای برای اثرگذاری بر فضای سیاسی کشورهای غربی استفاده میکند؟ راههای مقابله با این اقدامات مخرب چیست؟
در بحثها دربارهی زمان آغاز زندگی، یکی از پاسخهای متداول این است که «لقاح سرآغازِ زندگی است.» اسپرم به تخمک نفوذ میکند و سپس انسانی شکل میگیرد. با این حال، لقاح را باید از پاسخهای خود کنار بگذاریم. حتی اگر بتوان نشان داد که زندگی انسانها در همان مراحل ابتدایی آغاز میشود، مرحلهی لقاح بیش از اندازه زود است.
میلیونها نفر از اهالی روسیه و اروپای شرقی به این باور رسیدهاند که در دوران حکومت کمونیستی زندگیشان بهتر از امروز بوده، اما مناقشه بر سر حافظهی جمعی و خاطرات مردم از کمونیسمِ قرن بیستمی ادامه دارد. دو ارتش ایدئولوژیک در دو سوی شکاف عمیقی در مقابل یکدیگر قرار گرفتهاند: «جنگ سرد» ۳۰ سال پیش به پایان رسید، اما تلاش برای تعریف حقیقت «تاریخ کمونیسم» در آمریکا و اروپا ادامه دارد.
پوشش زنده بیست و نهمین کنفرانس بنیاد پژوهشهای زنان ایران را در شبکههای اجتماعی آسو دنبال کنید. خبرنگاران آسو با انتشار عکس، ویدئو و خلاصه سخنرانیها، این کنفرانس را که امسال با موضوع «متحدان جنبش زنان ایران در منطقه و جهان»، در شهر استکهلم برگزار می شود، به صورت زنده پوشش میدهند. از ۸ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی (۱۸ تا ۲۰ خرداد ۱۳۹۷ خورشیدی) برای دنبال کردن این کنفرانس با آسو باشید.
نظریههای اجتماعی و فلسفی یورگن هابرماس را میتوان در درجهی نخست تلاشی برای فهم عقلانی دموکراسی و امکانات بالقوهی آن دانست. اما در زندگینامهی درخشانی که یک جامعهشناس آلمانی تألیف کرده است هابرماسِ فیلسوف در قامت متفکری سیاسی ظاهر میشود، روشنفکری که مداخلات او در سپهر عمومی در طول شش دهه بحثهایی همگانی در آلمان و سایر نقاط جهان برانگیخته است.
یووال نوح هراری، مورخ پرطرفدار، در کتاب جدید خود به سیاستمداران هشدار میدهد که مبادا خیزش ملیگرایی در دنیا آنها را آشفته و پریشان کند. او مینویسد که «برگزیت» صرفاً میتواند دستاندازی در مسیر «اتحاد بشر» باشد.
در فلسفهی معاصر اتفاق عجیبی افتاده است: به نظر میرسد بسیاری از فیلسوفان دیگر به وجود چیزی به عنوان «سرشت انسان» اعتقادی ندارند. آنچه این موضوع را شگفتآور میکند این است که نه تنها این رویکرد در تضاد با بخش بزرگی از تاریخ فلسفه قرار میگیرد بلکه – با وجود ادعاهای پر سروصدا در مخالفت با این واقعیت – چنین رویکردی با یافتههای علم مدرن نیز در تضاد است.
مسلط شدن شبکههای خبری بر زندگی روزانهی ما، و فراگیر شدن شبکههای اجتماعی و وابستگی روزافزون ما به آنها، به گرفتار شدن بسیاری از ما در «حبابهای شناختی» و «اتاقهای پژواک» منجر شده است. این حبابها و اتاقها چه ویژگیها و چه تفاوتهایی دارند؟ چه تأثیراث زیانباری بر ما میگذارند؟ و چگونه میشود از آنها بیرون آمد؟
تا اینجا فرض کرده و حتی بدیهی پنداشتهام که پوپولیستها اشتباه میکنند که «مردم واقعی» را از میان همهی ساکنان یک کشور بر میگزینند و شهروندان مخالف با پوپولیسم را جزئی از مردم نمیشمارند. تنها کافی است که به یادآوریم جورج والاس بیوقفه از «آمریکاییهای واقعی» حرف میزد یا دستراستیها ادعا میکردند که باراک اوباما رئیسجمهوری «غیرآمریکایی» یا حتی «ضدآمریکایی» است.
از زمان پیدایش دموکراسی در آمریکا، به مردم وعده داده شده است که با ایجاد فرصتهایی برای رقابت ایدهها در شرایطی منصفانه و آزاد، از حقیقت و حقانیت حفاظت خواهد شد. شهروندان آمریکایی مدتها است که به این «بازار ایدهها» دل بستهاند. با این حال، سال گذشته تردیدهایی در این زمینه به وجود آمد که چنین بازاری نمیتواند پیوندهای صادقانهای در عصر دوقطبی ما برقرار کند.
ایمنیشناسی (ایمونولوژی) علمِ دشواری است. این شاخه از علوم زیستشناسی نه امتیازات درونشناختی و هنریِ کالبدشناسی را دارد، نه رازهای ذهنی روانشناسی را، و نه جاذبهی شدید و تخصصی ژنتیک را. مطالعهی سیستم ایمنی از پژوهشهای پیچیده، بغرنج، دقیق، و غلطانداز است. اما یک نویسندهی خوب میتواند هر موضوعی را جذاب و هیجانانگیز کند.
چرا حکومتهای دیکتاتور بیشتر از گذشته انتخابات برگزار میکنند اما دموکراسی در کشورهایشان پیشرفت نمیکند.