مقاله

کارشناسان از افزایش چشمگیر یهودستیزی در سراسر اروپا سخن می‌گویند. در سال گذشته، در فرانسه حمله به یهودیان 74 درصد بیشتر شد؛ در آلمان هم تعداد حملات خشونت‌آمیز یهودستیزانه بیش از 60 درصد افزایش یافت.

این ارقام با نتایج سه نظرسنجیِ اخیر از اروپایی‌ها همخوانی دارد؛ این نظرخواهی‌ها نشان می‌دهد که یهودیان بیش از پیش احساس خطر می‌کنند و تعرض به آنها آشکارا افزایش یافته زیرا نفرت‌پراکنیِ نژادپرستانه و خشونت در فضای سیاسیِ آکنده از توهین و دودستگی تشدید شده است.

این هفته وزیر کشور فرانسه اعلام کرد که تعداد موارد یهودستیزی از 311 فقره در سال 2017 به 541 فقره در سال 2018 افزایش یافته است. دولت آلمان هم گفت که در سال 2018 تعداد موارد توهین به یهودیان 1646 فقره بوده که در 10 سال اخیر بی‌سابقه بوده است. تعداد حملات جسمانی به یهودیان هم از 37 مورد به 62 مورد افزایش یافته و به زخمی شدن 43 نفر انجامیده است.

رئیس جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، این روند را محکوم کرد و «ناپذیرفتنی» خواند؛ او به وزرا گفت که یهودستیزی در فرانسه «نفی "جمهوری" و ارزش‌های آن» است. به گفته‌ی پترا پو، نماینده‌ی پارلمان آلمان و عضو حزب «چپ»، شمار فزاینده‌ای از مردم احساس می‌کنند که آزادند تا «هولوکاست را انکار کنند و علیه یهودیان بلوا به راه اندازند.»

در پایان سال گذشته، «آژانس حقوق اساسیِ» اتحادیه‌ی اروپا اعلام کرد که نتایج بزرگ‌ترین نظرسنجیِ تاریخ از 16 هزار یهودی در 12 کشور اروپایی نشان می‌دهد که نفرت‌پراکنی علیه یهودیان و آزار و اذیت و ترس فزاینده‌ی آنها از یهودی‌بودن دارد به امری عادی تبدیل می‌شود.

به گفته‌ی مایکل اوفلاهِرتی، مدیر این دفتر، «دهه‌ها پس از هولوکاست، اروپا به یهودستیزیِ تکان‌دهنده و فزاینده‌ای مبتلا شده است. یهودیان حق دارند که آزادانه زندگی کنند، بی آن که با نفرت روبرو شوند و از امنیت خود بیمناک باشند.»

نود درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی احساس می‌کردند که یهودستیزی در کشورشان رو به افزایش است، و 30 درصد از آنها اذیت شده بودند. بیش از یک سوم از آنها از بیمِ جانِ خود در جلسات یهودیان شرکت نمی‌کردند یا به اماکن یهودی نمی‌رفتند؛ بیش از یک سوم دیگر هم در فکر مهاجرت بودند. نزدیک به 80 درصد از آنها دیگر اتفاقات جزئی را به پلیس گزارش نمی‌دادند زیرا فکر می‌کردند که «چیزی عوض نخواهد شد.»

نتایج آخرین نظرسنجیِ کمیسیون اروپا در 28 کشور عضو این اتحادیه، که ماه گذشته منتشر شد، حاکی از شکاف فزاینده میان استنباط یهودیان و غیریهودیان از یهودستیزی است: 89 درصد از یهودیانِ شرکت‌کننده در این نظرسنجی گفتند که یهودستیزی در پنج سال گذشته «به شکل چشمگیری افزایش یافته است»، در حالی که تنها 36 درصد از غیریهودیان چنین نظری داشتند.

نظرسنجیِ اخیر سی‌ان‌ان از 7000 نفر در هفت کشور نشان می‌دهد که به عقیده‌ی بیش از یک پنجم از آنها، یهودیان بیش از حد در سیاست و تجارت نفوذ دارند. 34 درصد از آنها چیزی درباره‌ی هولوکاست نمی‌دانستند یا اطلاعات اندکی داشتند-با وجود این، 32 درصد از آنها فکر می‌کردند که یهودیان از هولوکاست برای «بهبود موقعیت خود» سوءاستفاده می‌کنند.

به نظر می‌رسد که چند عامل در این امر دخیل‌اند. در دو دهه‌ی گذشته، حملات یهودستیزانه در اروپا معمولاً با تشدید تنش در خاورمیانه افزایش یافته است. به نظر مارک نابِل، مورخ و عضو «شورای نمایندگیِ سازمان‌های یهودی فرانسه»، «این حملات در اصل پیامد درگیریِ اسرائیل و فلسطین بودند. مردم به جای حمله به اسرائیلی‌ها به سراغ یهودیان می‌رفتند.»

به عقیده‌ی فردریک پوتیه، عضو سازمان دولتیِ «مبارزه با نژادپرستی، یهودستیزی و دگرباش‌ستیزی» در فرانسه، از اوایل سال گذشته شکل‌های سنتی‌ترِ یهودستیزی دوباره ظاهر شده‌اند. پوتیه در مصاحبه با روزنامه‌ی لوموند می‌گوید، «ما شاهد خیزش مجدد سیاست هویت‌محور راست‌گرای افراطیِ خطرناکی هستیم که باورهایش را بی‌محابا عملی می‌کند.»

theguardian

نابل با اشاره به رواج مجدد تعابیر و استعاره‌های قدیمی درباره‌ی پول‌پرستی‌ِ یهودیان می‌گوید که تابوی یهودستیزی «از بین رفته است». او در گفت‌وگو با روزنامه‌ی لیبراسیون به این مثال اشاره می‌کند که امانوئل مکرون قبلاً در بانک تجاری روتشیلد کار می‌کرده و همین واقعیت «به شایعات گوناگونی ]در فرانسه[ دامن زده» است.

به نظر کارشناسان، «توفان شدید» یهودستیزی معلول این عواملِ زیان‌بار است: نفوذ فزاینده‌ی گروه‌ها و دولت‌های راست‌گرای افراطی؛ رونق توطئه‌باوری درباره‌ی به اصطلاح «دسیسه‌ی صهیونیسم جهانی» (و انتشار گسترده‌ی چنین افکاری در شبکه‌های اجتماعی)؛ و افزایش کلیِ خشونت گفتمان عمومی.

هرچند موج اخیر یهودستیزی در فرانسه پیش از ظهور جنبش جلیقه‌زردهای مخالف با نظام حاکم به راه افتاد اما در تظاهرات هفتگیِ جلیقه‌زردها در روزهای شنبه مواردی از یهودستیزی دیده شده است. نظرسنجیِ جدیدی نشان می‌دهد که تقریباً نیمی از جلیقه‌زردها به وجود «توطئه‌ی صهیونیستی» عقیده دارند.

در آلمان، موطن بزرگ‌ترین جامعه‌ی یهودی اروپا پس از فرانسه و بریتانیا، بسیاری حزب راست‌گرای افراطیِ «آلترناتیو برای آلمان» را به نفرت‌پراکنی علیه پناهندگان، مسلمانان و یهودیان متهم کرده‌اند.

الکساندر گولَند، یکی از دو رهبر این حزب، هولوکاست را همچون «فضله‌ی کوچک پرنده‌ای در بیش از 1000 سال تاریخ پربار آلمان» دانست؛ بیورن هاک، یکی از دیگر سیاستمداران مهم این حزب، هم بنای یادبود هولوکاست در برلین را «مایه‌ی شرم» خواند.

ورود انبوهی از مهاجران و پناهندگانِ عمدتاً مسلمان به آلمان از سال 2015 به افزایش حملات یهودستیزانه از طرف مهاجران کشورهای عربی انجامیده است. با وجود این، آمار نشان می‌دهد که اکثریت چشمگیری از این حملات به دست هواداران احزاب راست‌گرای افراطی انجام می‌شود. به نظر پترا پو، «افراطیون راست‌گرای ستیزه‌جو علناً مردم را به هتک‌حرمت نهادهای یهودی و حمله به یهودیان فرا می‌خوانند.»

بعضی از دولت‌ها، به‌ویژه در اروپای شرقی، در بهترین حالت به مدارا با نژادپرستی و یهودستیزی، و در بدترین حالت به دامن زدن به این گرایش‌ها متهم شده‌اند. حزب راست‌گرای افراطیِ «ائتلاف مدنی مجارستان»، به رهبریِ ویکتور اوربان، نخست وزیر این کشور، کارزارهای خصمانه‌ای علیه مهاجران به راه انداخته و به لجن‌پراکنی علیه جورج سوروس، سرمایه‌دار یهودیِ مجارستانی‌الاصل، پرداخته است.

در نظرسنجیِ اخیرِ سی‌ان‌ان، 42 درصد از مجارستانی‌ها گفتند که به نظرشان یهودیان بیش از حد در اقتصاد و سیاست جهان نفوذ دارند. به طور میانگین، 10 درصد از اروپایی‌ها گفتند که «نظری منفی» نسبت به یهودیان دارند اما این رقم در لهستان تقریباً 15 درصد و در مجارستان 19 درصد بود.

در اواخر سال گذشته، شورای اروپا با تصویب بیانیه‌ای از همه‌ی کشورهای عضو خواست تا کوشش‌های خود برای «پیشگیری و مبارزه با تمام شکل‌های یهودستیزی» و همچنین «تضمین امنیت جوامع، نهادها و شهروندان یهودی» را افزایش دهند.

اما «آژانس حقوق اساسیِ» اتحادیه‌ی اروپا می‌گوید که «موجی» از جنایت‌های یهودستیزانه «ارزش‌های بنیادین این اتحادیه» را در خطر نابودی قرار داده است.

به مناسبت زادروز سیمون وِی، سیاستمدار فرانسوی و بازمانده‌ی هولوکاست، صندوق‌های پست در فرانسه به تصویر او مزین شده‌اند. اما این هفته روی بعضی از این تصاویر، صلیب‌ شکسته ]نماد حزب نازی[ به چشم می‌خورد. ژان وِی، پسر سیمون وی، به شبکه‌ی رادیوییِ آر‌تی‌ال گفت: «در اصل، می‌دانستیم که تباهی و فساد هنوز از بین نرفته است.»

برگردان: عرفان ثابتی

جان هنلی خبرنگار امور اروپای روزنامه‌ی گاردین و رئیس پیشین دفتر این روزنامه در پاریس است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی او با عنوان اصلی زیر است:

Jon Henley, ‘Antisemitism rising sharply across Europe, latest figures show’, The Guardian, 15 February 2019.