من یکی از معدود بازماندگان کسانی هستم که تقریباً تا آخرین لحظه‌ی پیش از آزادسازی آشوویتس در این اردوگاه بودم. انتقال ما از این اردوگاه یا به اصطلاح تخلیه‌ی آن در ۱۸ ژانویه آغاز شد. ما در صفی ۶۰۰ نفری به راه افتادیم و در شش روز و نیمِ بعدی بیش از نیمی از همراهانم جان باختند. به احتمال قوی، من تا مراسم یادبود سال آینده زنده نخواهم ماند. این قانون طبیعت است. پس لطفاً ببخشید که احساساتی سخن خواهم گفت.
۲۷ ژانویه‌ی ۱۹۴۵ اردوگاه کار اجباری آشویتس به دست ارتش سرخ آزاد شد. پنجاه سال بعد، آلمان روز آزادی این اردوگاه را به نام روز یادبود هولوکاست نام‌گذاری کرد. این بخشی از رویا‌روییِ آلمان با گذشته‌ی تاریک خود بود. ۷۵ سال بعد آلمان چگونه هولوکاست را به یاد می‌آورد؟ سپهر عاطفی در روز جهانی یادبود هولوکاست، به چند یادواره‌ی هولوکاست در برلین نگاهی انداخته است.
در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به فکرمان هم خطور نمی‌کرد که به آلمان سفر کنیم. پدر و مادرم جزو آدم‌هایی بودند که نمی‌خواستند اتومبیل ساخت آلمان بخرند و اعلام کرده بودند هرگز پا در آلمان نمی‌گذارند. نظر مادرم این بود که: «نباید یک شاهی بهشان داد».
در ماه اوت ۲۰۱۷ ملی‌گرایان سفیدپوست در خیابان‌های شارلوتزویلِ ویرجینیا راهپیمایی کردند و شعار دادند که: «یهودیان جای ما را نخواهند گرفت!» آن‌ها از نظریه‌ای بی‌ارزش حمایت می‌کردند که طبق آن یهودیانی که بانک‌ها و رسانه‌ها را کنترل می‌کنند حالا دارند اخلاقیاتشان را بر آمریکایی‌های «واقعی» تحمیل می‌کنند.
هانا آرنت دوست خوبی بود. زمانی که دختر نوجوانی بود، مادر و پدرخوانده‌اش دیدار با آشنایی به نام آنه مندلسون را برای او قدغن کرده بودند اما او به هر ترتیبی که شده، پیاده در شب به شهر کوچک مجاور رفت، به پنجره‌ی آنه سنگ‌ریزه پرتاب کرد، و دوستی مادام‌العمری را با او بنا نهاد...
واسیلی گروسمنِ نویسنده، همدل با حزب کمونیست، نخستین گزارشگری بود که به توصیف اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها پرداخت اما به تدریج به مخالف حکومت تبدیل شد، کاگ‌ب تمام دست‌نوشته‌های او را ضبط کرد و میخائیل سوسلوف «کاردینال و عالیجنابِ خاکستریِ» کرملین که ۳۰ سال نظریه‌پرداز حزب کمونیست شوروی بود به او گفت اهمیتی ندارد که چه چیز درست یا نادرست است، «نویسنده‌ی اهل شورویِ ما باید آن چیزی را تولید کند که برای جامعه ضروری است».