گوساله‌ی جنگ، یادداشت‌هایی پراکنده از روزهایی بغض‌آلود

یکشنبه‌ای که ۲۵خرداد بود، روز سوم جنگ، رفتیم سر کار. فکر می‌کنم تقریباً همه‌ی اهالی تهران رفتند سر کار. تهران از نظر ترافیک مثل روزهای عادی بود. از صبح صدای انفجار می‌شنیدیم. تا بعدازظهر تقریباً کسی چندان نمی‌ترسید. شاید همه فکر می‌کردیم حمله‌ها به صورت نقطه‌زنی و هدفمند است. شاید اندکی امید هم داشتیم که بلکه طوری بشود. اما حدود ساعت دو بعدازظهر صداهای انفجار شدیدتر و نزدیک‌تر شد. اوضاع سریع تغییر کرد. همکاران سراسیمه شده بودند. یکی می‌گفت زن و بچه‌ام کرج تنها هستند باید زودتر بروم. دیگری می‌گفت بچه‌ام با خواهر کوچکم خانه تنها هستند و خیلی ترسیدند. محل کارمان را دو ساعت قبل از پایان ساعت اداری تعطیل کردند. آن روز نمی‌دانستیم و هیچ کس فکرش را نمی‌کرد که ممکن است وقتی در مسیر برگشت به خانه هستیم هم بزند! همه فکر می‌کردند مردم عادی را که نمی‌زند. 

***

یکشنبه‌ای که ۲۵ خرداد بود زودتر از سر کار تعطیل شدیم. از میرداماد که راه افتادیم قدم به قدم اطرافمان را می‌زد. باورکردنی نبود. انگار در فیلمی سینمایی یا کارتونی بودیم. رسیدیم اتوبان همت غرب به شرق، جایی که ساختمان‌های وزارت اطلاعاتِ احتمالاً حسین‌آباد و شمس‌آباد، با آن دیوارهای بلندش و ۸۰۰ مدل دوربین همیشه خاری در چشم ما بود. ناگهان دود سفیدی در سمت چپ ما بلند شد. هنوز در شوک بودیم که این دقیقاً کجا را زده، شریعتی؟ اوایل پاسداران؟ در میانه‌ی این تصورات بودیم که ماشین یه تکان کوچک خورد. فکر کردیم شاید مثلاً موتوری که رد شده با دست به صندوق عقب ماشین کوبیده. اما این صدا و ضربه‌ی یک حمله‌ی دیگر بود. این‌بار سمت راست اتوبان. ترافیک سنگین بود. آن موقع نمی‌فهمیدیم. الان فکر می‌کنم اگر اطراف یا خود اتوبان را می‌زد تو این ترافیک هیچ راه پس یا پیشی نداشتیم. دود سیاه غلیظی از سمت راست ما به هوا بلند شد. خیلی نزدیک بود. ساختمان‌های وزارت اطلاعات در محوطه‌ی وسیعی در شمال و جنوب همت قرار دارند. دروغ نگویم با اینکه خود ما در تیررس ترکش‌های احتمالی این انفجارها بودیم خوشحال هم شدیم که این ساختمان‌ها را زدند. انفجارها پشت دیوارهای خیلی بلند بود و ما نمی‌دیدیم دقیقاً کجاست. ناگهان «برادرها» از دور و بر جاهایی که زده بود بیرون ریختند و دسته‌ دسته ماشین‌ها را هدایت می‌کردند که نایستند و حرکت کنند. 

***

یکشنبه‌ای که ۲۵ خرداد بود نمی‌دانستیم همان وقتی که ما در ترافیک همت گیر کرده بودیم بعضی از ستون دودهایی که در مسیر دیده بودیم مربوط به موشک‌باران جایی حد فاصل ابتدای پاسداران و شریعتی است که در جریان آن عده‌ی زیادی از مردم عادی کشته شده بودند. بعداً داستان‌هایشان را در روزنامه خواندم. 

***

یکشنبه‌ای که ۲۵خرداد بود. رسیدیم سمت نیاوران، سر چند خیابان را بسته بودند. نمی‌دانستیم کل تهران را زده، اینترنت ضعیف بود و به اخبار دسترسی نداشتیم. به مادرم زنگ زدم. جایی نزدیک خانه‌شان را همان موقع که ما در همت گیر کرده بودیم زده بودند. خانه‌ی مادرم خانه‌ای قدیمی‌ست احاطه شده با برج‌های متعدد. بارها بلوک‌های بتن در حین ساخت و ساز این برج‌ها به حیاط کوچکِ مادرم پرتاب شده بود. به خاطر همین برج‌ها خانه‌ی مادرم هرگز نور و آفتاب نمی‌گرفت. معمولاً روزی چند بار به این برج‌ها و باعث و بانی ساختشان اعلام ارادت می‌کردیم! اما یکشنبه‌ای که ۲۵ خرداد بود و جایی بسیار نزدیک به خانه‌ی مادرم را زدند این برج‌ها جلوی موج انفجار و آسیب به مادرم و خانه‌اش را گرفته بودند. 

***

یکشنبه‌ای که ۲۵ خرداد بود حدود ساعت ۳:۴۰ بعد از ظهر همین که به خانه رسیدیم، شنیدیم دقایقی پیش تجریش را که پنج دقیقه با ما فاصله داشت زده‌اند. ما هر روز حداقل دوبار از تجریش رد می‌شویم حداقل دوبار پشت آن چراغ قرمز نزدیک شهرداری که صحنه‌‌ی وحشتناک انفجارش بعد از جنگ منتشر شد، توقف می‌کنیم. آن روز اتفاقی ما از مسیر تجریش نیامده بودیم و در ترافیک همت که زیر بمباران بود گیر کرده بودیم. 

تجریش هنوز در کابوس‌های شبانه‌ام حضور دارد. دیگر رد شدن از تجریش برایم یک عبور ساده نیست. الان هر بار از تجریش رد می‌شوم قلبم مچاله می‌شود. تجریش همیشه شلوغ است حتی اگر نصفه شب هم از تجریش بگذرید بساط دست‌فروش‌ها و بلال‌فروش‌ها و ذرت مکزیکی‌فروش‌ها تجریش را شلوغ کرده است. تجریش قلب شمال تهران است. آن طرفِ خیابان جایی که روبه‌رویش را زده، ایستگاه تاکسی است و همیشه شلوغ از حضور مردم، تاکسی‌ها و راننده‌ها و مسافرها. ایستگاه متروی تجریش هم که یک ورودی/خروجی‌اش کنار شهرداری است همان‌جاست. تجریش در آن ساعت مملو از مردمی بود که می‌رفتند و می‌آمدند. روز سوم جنگ بود و شاید کسی فکر نمی‌کرد این‌طور بزند که زد. تقریباً ۸۰ درصد کار و زندگیِ روزمره‌ی مردم تهران در روز ۲۵ خرداد همچنان در جریان بود.

یکشنبه‌ای که ۲۵ خرداد بود در اخبار اعلام شد ۵۰ نقطه‌ی تهران مورد هدف قرار گرفته‌ است. 

***

دوشنبه ۲۶ خرداد روز آرامی برای تهران شروع شد. صداهای انفجار تک و توک در طول شب شنیده می‌شد. ما خیلی عادی سر کار حاضر شدیم. خیابان‌های تهران نسبت به دیروز کمی خلوت شده بودند. غیر از دو سه نفر، هیچ کدام از همکارانم هنوز از تهران نرفته بودند. بین چند نفر از همکارانم بحث بود که امروز از صبح تهران به طرز عجیبی آرام است و ممکن است قرار باشد ناگهان حمله‌ی بزرگی بشود. همه کمی بی‌قراریم. شرکت ما اعلام کرد که امروز زودتر از دیروز تعطیل می‌شویم. اما حدود ساعت دو، بعد از ناهار با صداهای انفجار مجبور شدیم سراسیمه خیلی زودتر شرکت را ترک کنیم. به محض اینکه به خانه رسیدیم خبر رسید اسرائیل اعلام کرده قصد دارد منطقه ۳ را بزند و ساکنان این منطقه باید تخلیه کنند. به فاصله‌ی چند دقیقه از در بیرون می‌زنم که مادرم را پیش خودم بیاورم. نیم ساعت بعد از رسیدن اعلامیه‌ی تخلیه، صدا و سیما را زد. روز چهارم، حمله به صدا و سیما جنگ را وارد مرحله‌ی دیگری کرد. در واقع برای ما این طور به نظر آمد که خطر دارد خیلی نزدیک‌تر و جنگ مرگ‌بارتر می‌شود. ما حدود دو کیلومتر با صدا و سیما فاصله داشتیم اما شدت حمله همه ما را به شدت ترساند. همان لحظه به همدیگر گفتیم این دیگر نمی‌تواند حمله‌ی پهپادی باشد قطعاً جنگنده و بمب و موشک بوده. 

***

روز پنجم جنگ، از تهران خارج می‌شویم. گریه امان نمی‌دهد. تهران خیلی خلوت شده. اکثر مغازه‌ها بسته‌اند. از شمال تهران تا همت غرب را بیست دقیقه‌ای طی کردیم، راهی که روزهای معمولی و در بهترین حالت معمولاً یک ساعت طول می‌کشد. قرار گذاشتیم وقتی به منطقه‌ی انتهای همت غرب یعنی چیتگر و شهرک باقری ــ که تا حالا چندین بار بمباران شده بود ــ رسیدیم، اگر انفجاری اطرافمان رخ داد فقط برانیم. زیر لب با خودم می‌گویم: 

تهران، تهران، تهران 

بمان، بمان، بمان 

***

روز هفتم. اینترنت کامل قطع شده. تلفن‌ها کار نمی‌کنند. دیگر از هیچ چیز خبر نداریم. خانواده‌ها سعی می‌کنند هر طور شده از هم خبر بگیرند. در مکالمات تلفنی صداهای پارازیت عجیب‌و‌غریبی می‌آید. عده‌ای می‌گویند اسراییل دارد مکالمات را کنترل می‌کند و عده‌ی زیاد دیگری می‌گویند «خودشونن». 

***

این نکته را فهمیدم: 

جنگ منطق نمی‌شناسد 

در جنگ استدلال معنا ندارد 

با عقل نمی‌توانی پیش بروی 

فقط عشق است که به ماندن انرژی می‌بخشد 

در خلأ بی‌منطقی جنگ، مادر مادر می‌ماند 

خودم را می‌گویم

برای همین است که مادر مادر زمین است و نه پدر 

دلم برای فرزندانم که خارج از ایرانند می‌تپد

روزهاست که همدیگر را پیدا نکرده‌ایم 

می‌دانم آنها دنبال ما هستند

***

روز هشتم، در حیاط خانه‌ای در شمال ایران که به ما پناه داده است، غم دوری از شهرم و خانه‌ام را راه می‌روم. تند، نفس‌‌نفس‌‌زنان، باد در موهایم می‌پیچد. چه روزها و چه شب‌هایی. با خود زمزمه می‌کنم.

نه به جنگ! روز دهم، ورود آمریکا به جنگ. همه به خود می‌لرزیم. شاید تمام کند کار را. شاید تمام شویم. همه می‌ترسیم.