زیگمونت باومن

واتسلاو هاول در جمع‌بندی تجربه‌ی خود گفت که برای شناسایی مسیرِ آینده باید بدانیم که اکنون مردم چه آوازهایی می‌خوانند؛ اما بی درنگ افزود که مشکل این است که نمی‌دانیم مردم سال آینده چه آوازهایی خواهند خواند، چه رسد به سالِ بعد از آن...

در تاریخ ۱۴ ژوئیه‌ی ۱۷۸۹، لویی شانزدهم، پادشاه فرانسه در دفتر خاطراتش تنها یک کلمه نوشت: «هیچ.» آن روز، عده‌ای از انقلابیون فرودست پاریسی به خیابان‌هایی سرازیر شدند که بی‌تردید به حضور و پرسه زدن دسته‌جمعیِ بی‌نوایان عادت نداشت. در این روز، انبوهی از آن‌ها به این خیابان‌ها رفتند و آن قدر ماندند تا زندانبانان را مستأصل کرده و باستیل را تسخیر کردند.

برادران داردِن، فیلم‌سازان نامدار بلژیکی، جامعه‌ی مدرن سیال را به تصویر می‌کشند، جامعه‌ای مصرف‌محور که در آن انسان نه غایتی در خود بلکه کالایی مصرفی و دورانداختنی به شمار می‌رود.

حالا نه جهانی که اطلاعات از آن خبر می‌دهد بلکه خودِ اطلاعات به محلِ اصلیِ «امرِ ناشناخته» تبدیل شده است. اکنون به نظر می‌رسد که خودِ اطلاعات بیش از حد گسترده، مرموز و مهارنشدنی است. برای عامه‌ی مردم، اطلاعات انبوهی که با آن روبرویند، گیج‌کننده‌تر، ناخوشایندتر و تهدید‌آمیزتر از معدود «اسرارِ» باقی‌مانده‌ی «جهان» است، اسراری که تنها گروه کوچکی از معتادان به علم و تعداد انگشت‌شماری از مدعیان جایزه‌ی نوبل به آن علاقه دارند.

در دنیای ناپایدارِ ما که مبتنی بر تغییرِ آنی و نامنظم است، اهداف غاییِ تعلیم و تربیتِ سنتی نظیر عادت‌های ثابت، چارچوب‌های شناختیِ محکم و اولویت‌های ارزشی پایدار، عیب و نقص به شمار می‌روند. دست‌کم، تلقّی بازارِ دانش از آنها چنین است، بازاری که وفاداری، پیوندهای ناگسستنی و تعهداتِ بلند‌مدت را مطرود و منفور می‌شمارد: این‌ها موانعی‌اند که باید از سرِ راه برداشت.