شاهنامه

در بخشِ یکمِ این مقاله به این نتیجه رسیدم که خوانشِ رایج از یک ترکیبِ در شاه‌نامه به صورت «سَر-و-تاج» یک خطای دیرینه است ... و بر پایه‌ی سندها و شاهدها گفتم که خوانشِ درستِ آن، از نظرِ من، «سُرو-تاج» است. حال، بر پایه‌یِ چنین خوانشی می‌خواهم پی‌جویی کنم که از نظر معنا در شاه‌نامه از بیت‌هایی که این ترکیب در آن‌ها آمده چه برداشت‌هایِ تازه‌‌ای می‌توان کرد.

می‌خواهم به خوانشِ یک ترکیب در شاهنامه بپردازم که، به گمانِ من، قرن‌ها ‌نادرست خوانده شده است. زیرا از حدودِ دو قرن پس از روزگارِ فردوسی اشارتِ تاریخیِ آن تا این زمان از یادها رفته بوده است. و خواهم گفت که چه‌گونه. و آن خواندنِ سُرو-تاج (sorū-tāj) است به صورت سَر-و-تاج (sar-o-tāj).

شاهرخ مسکوب خود را جستارنویس می‌دانست. این عنوانی بود که برای معرفی خود به‌ کار می‌برد. جستار‌نویس و نه نویسنده به‌ شکل عام. یعنی نام خود را به یک فرم ویژه‌ی ادبی پیوند می‌داد و تنها آن را در کار خود برجسته می‌کرد. جستارهای درخشانی چون «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار»، «سوگ سیاوش»، «در کوی دوست» و «ارمغان مور» که این آخری پس از درگذشتش منتشر شد.

«کتابخانه‌ی بریتانیا»، در نمایشگاهی با عنوان «تبلیغات سیاسی: قدرت و ترغیب»، آثاری را به معرض دید می‌گذارد که نوع متفاوتی از تبلیغات سیاسی را عرضه می‌کنند. از جمله‌ی این آثار مجموعه‌ای از کارت پستال‌های متعلق به دوران جنگ جهانی دوم است که بر اساس یکی از داستان‌های «شاهنامه» ترسیم شده‌اند.