پوپولیسم

نویسندگان تفاسیر گوناگونی از معایب لیبرالیسم ارائه کرده‌اند؛ با وجود این، مسئله‌ی اصلی تغییر دادن لیبرالیسم است. خودانتقادی یکی از نقاط قوت لیبرالیسم است. همین واقعیت که کتاب‌های فراوانی درباره‌ی مرگ لیبرالیسم منتشر شده، گواه صدق آن است که لیبرالیسم هنوز زنده است. اما اکنون باید تجویز را جایگزین تحلیل کرد.

هشدارها درباره‌ی فاشیسمِ نوظهور سراسر ناموجه نیست. و با این همه می‌تواند همچنان ما را از خطرات سیاسی‌ای که اکنون با آن مواجه‌ایم غافل کند. مثال کسی که دموکراسی‌های مدرن را پیوسته تهدید می‌کند، به گفته‌ی دیوید اِی. بِل، مورخ فرانسه‌ی مدرن، نه هیتلر بلکه ناپلئون است.

روزنامه‌نگاران همیشه مشتاق مصاحبه با لخ والسا نیستند. پاسخ‌های او همیشه شفاف نیست، فهم منظورش می‌تواند دشوار باشد، و اعتماد به نفس‌اش گاهی ناخوشایند است. با وجود این، این شخصیت پُرتناقض واقعاً جذاب است. او کارگر ساده‌ و کم‌سوادی بود که به رهبریِ بزرگ‌ترین جنبش اجتماعی در کشورهای کمونیستی رسید؛ او رهبر فرهمندی بود که روشنفکران نامدارِ آن دوره را مجذوب خود کرد و هنوز هم همیشه خود را باهوش‌تر از دیگران می‌داند.

گفتگو با اولاوو دو کاروالیو می‌تواند نوعی تمرین خویشتن‌داری باشد. وقتی برای مصاحبه با او به خانه‌اش رفتم، پشت میزش نشسته بود، بیش از۱۰۰ پیپ و هزاران کتاب در کنار دست‌کم ۲۰ تفنگ روی قفسه‌ها چیده شده بود. او با اخم‌وتخم و چشمانی بهت‌زده به من سلام داد و بعد به نسخه‌ی چاپ‌شده‌ی یکی از مقالات اخیرم اشاره کرد و گفت: «این دیگه چه مزخرفیه؟» دومین دیدارمان این‌طور شروع شد.