گسترش فقر در ایران
همایون معمار
در مناطق مرکزیِ تهران هر دانه تخممرغ پنجهزار تومان، هر کیلو مرغ با استخوان صدهزار تومان و هر کیلو گوشت گوسفند حدود ۴۲۰ هزار تومان به فروش میرسد. این مواد خوراکی در مناطق شمالیِ تهران بسیار گرانتر است.
«علیه اعدام»، کتابی برای موافقان مجازات مرگ
مریم فومنی
چنانکه عبدالفتاح سلطانی، وکیل سرشناس مدافع حقوق بشر، در مقدمهی کتاب علیه اعدام نوشته است: «سخنگفتن از مجازات اعدام ــ بهویژه در جوامعی چون ایران ــ امری بس دشوار است. این دشواری زمانی چند برابر میشود که پژوهشگری بخواهد بیهودگیِ این مجازات و غیرانسانیبودن آن را اثبات کند.»
موسیقی ایران از «گُلها» تا انقلاب ۵۷ ــ گوگوش، دوران طلایی موسیقی پاپ و موسیقی فیلم در دههی ۱۳۵۰
امید احسانی ــ حمیدرضا نبئی
در این قسمت به دوران طلایی موسیقی پاپ ایرانی میپردازیم، یعنی دورانی که بستری محیا شد تا گوگوش، داریوش، فریدون فروغی، کوروش یغمایی، حسن شماعیزاده، واروژان، اسفندیار منفردزاده، ایرج جنتیعطایی و... جلوه کنند و آثاری بهیاد ماندنی از خودشان به جای بگذارند.
چرا باید تاریخی را که هرگز رخ نداده است مطالعه کنیم؟
ناندینی داس
هم در زندگیِ روزمره و هم وقتی میکوشیم از گذشته سر در بیاوریم، وسوسه میشویم که به سناریوهای جایگزین بیندیشیم. وقتی به گذشته فکر میکنیم بهسرعت پای حدس و گمان وسط میآید: چه میشد اگر آن اتفاق رخ نمیداد، یا به شکل متفاوتی رخ میداد؟
جنگی که دیگر مقدس نیست؛ تصویر جنگ در ادبیات داستانی ایران
المیرا محمودی
ادبیات داستانیِ امروز ایران را نمیتوان بدون توجه به تصویر جنگ در آن شناخت. بسیاری از نویسندگانی که جنگ را تجربه کردهاند میگویند که تأثیر آنچه مشاهده کردهاند چنان عمیق و مهیب است که نمیتوانند دربارهی چیز دیگری بنویسند.
زنان در سنگر؛ چگونه زنان کمون پاریس را ساختند
مهدی شبانی
هرچند اعضای «اتحادیهی زنان»، «کمیتهی هوشیاری زنان»، کارگران جنسی و دیگر زنان طبقات محروم و حاشیهنشین، نقش اصلی را در کمون ایفا کردند اما کمون توسط مردان رهبری میشد و زنان اغلب به حاشیه رانده شدند و نامشان در تاریخ گم شد.
ژینوس محمودی؛ اولین زنِ هواشناس ایران
پرویز نیکنام
ژینوس محمودی امیدوار بود هواشناسی ایران روزبهروز پیشرفت کند و به قدرت کشورهایی نظیر شوروی و آمریکای آن روز برسد. خودش میگوید: «آرزو دارم که روزی هواشناسی ایران را به جایی برسانیم که اثر مستقیم با زندگی مردم داشته باشد و در بهبود وضع اقتصادی و کشاورزی ما مؤثر باشد.»
تنوع زیستی چه نقشی در سلامت ما دارد؟
مارخام هاید
شما انسان هستید. درعینحال، زیستبوم نیز هستید؛ پوست، شکم، جوارح و اعضای بدن شما همگی زیستگاه تریلیاردها موجود ذرهبینی است.
آیا میتوان پیشبینی کردنِ آینده را آموخت؟
سم گلاور
از نوستراداموس تا پل، اختاپوسِ «دارای علم غیب» که بنا به ادعاها نتایج بازیهای جام جهانیِ فوتبال را پیشبینی میکرد، فراوان بودهاند کسانی که میگویند خودشان ــ یا حیواناتشان ــ میتوانند آینده را پیشبینی کنند.
لشگر تحصیلکردههای بیکار در ایران
همایون معمار
دولت ایران میگوید در یک سال گذشته یک میلیون شغل ایجاد کرده است، اما گزارش مرکز آمار ایران نشان میدهد که در سال ۱۴۰۱ تنها برای ۲۶۲ هزار نفر شغل ایجاد شده است.
آیا شخصیت ما قابل تغییر است؟
دیوید رابسون
آیا تابهحال آرزو کردهاید که ایکاش میشد آدم منظمتر یا اجتماعیترى باشم؟ یا خلاقتر و مبتکرتر؟ یا شاید شما آدمی نگران هستید و دوست داشتید که کمی بیخیالتر بودید؟ اگر اینطور است، بدانید که تنها شما نیستید که اینگونه مىاندیشید.
مروری بر زندگی هدی شعراوی، مدافع حقوق زنان در مصر
نهال تابش
هدی شعراوی، فعال سیاسی و فمینیست مصری، را بیشتر با حرکت جسورانه و نافرمانی مدنیاش به یاد میآورند: برداشتن حجاب و روبنده در ایستگاه قطار قاهره در سال ۱۹۲۳.
ریشههای مردسالاری
الکس فون تونزلمن
آیا زن و مرد ذاتاً متفاوتاند، و آیا نقشهای اجتماعیِ تعیینشده برای آنها پیامد منطقیِ این تفاوتهاست؟ انجلا ساینی، روزنامهنگار علمی، کتاب هیجانانگیزِ خود دربارهی مردسالاری را با این سخنِ دلنشین آغاز میکند که مردسالاری نه تغییرناپذیر است، نه اجتنابناپذیر و نه تزلزلناپذیر.
آیا ایجاد دنیایی عاری از منازعات خشونتآمیز واقعاً امکانپذیر است؟
جاستین ولبی
در بحبوحهی جنگ جهانی دوم، ستوان کورت روبر، کشیش و پزشک ارتش آلمان در استالینگراد، تصویری از حضرت مریم و فرزندش عیسی مسیح را نقاشی کرد و به دیوار گِلیِ سنگرِ زیرزمینی آویخت. در اوج منازعات و مصائبی که بارها و بارها در تاریخ بشر رخ داده (و هنوز هم رخ میدهد)، مردم همیشه این احتمالات را در نظر مجسّم کردهاند: روشنایی، زندگی و عشق.
زالنامه، اثری ناتماممانده از هوشنگ گلشیری
«... دارم کاری روی شاهنامه میکنم که اسمش را گذاشتهام "شاهنامهی منثور" که ظاهراً خلق دوبارهی شاهنامه به اضافهی اساطیر ماقبل اسلام خواهد بود. کار به نثر کهن است که البته دستوپای آدم را میبندد. قالب نقالی گرفتهام و راوی البته زال است در قفس که هر روز چیزهایی میگوید. شنوندگان کودکانند و سربازان و سرهنگان دربار، بهمن اسفندیار و نیز دخترش هما. آنها میخواهند که قصهی بیژن و منیژه و مثلاً کیومرث را بگوید و زال میخواهد از مرگ رستم بگوید و زنده بر دارکردن فرامرز.»
زندگی یک زن عرب، در میانهی خیزش «زن، زندگی، آزادی»
شیما سیلاوی در گفتوگو با مریم فومنی
توجه به شکلهای مختلف تبعیض و درهمتنیدگی آنها و شنیدهشدن صدای اقلیتهای بهحاشیهراندهشده از مهمترین دستاوردهای خیزش «زن، زندگی، آزادی» بوده است.
از چه زمانی دیگر نترسیدم... یا دستکم کمتر ترسیدم؟!
افرا فراهانی
عجب روزی بود! یادم است که جملهای شبیه به این را در تلگرام خواندم: لحظهی تیرخوردن غزاله چلابی... این ویدئو فقط سیوچند ثانیه بود. در ثانیههای نخست مدام در تاریکی دنبال غزالهی زیبا میگشتم.
صنعت ورشکستهی خودروسازی در ایران
همایون معمار
نزدیک به شش دهه از آغاز تولید خودرو در ایران گذشته است و ایرانخودرو و سایپا، که بازماندهی شرکتهای مصادرهشده بعد از انقلاب هستند، از جایشان تکان نخوردهاند. بهرغم پیشرفت صنعت خودرو در جهان در نیمقرن گذشته، شرکتهای ایرانی همچنان به همان شیوهی قدیمی فعالیت میکنند.
آیا محبتِ حقیقی باید فداکارانه باشد؟
کلودیا هموند
شواهد فزاینده در حوزههای روانشناسی و عصبپژوهی حاکی از آن است که اَعمال محبتآمیز سلامت ذهنی را تقویت میکند، تندرستیِ جسمانی را بهبود میبخشد و حتی طول عمر را افزایش میدهد. محبت نه تنها برای طرف مقابل بلکه برای خود فردِ مهربان هم مفید است.
شاید این فصلِ پایانیِ امپراتوری روسیه نباشد اما بیتردید فصلی مهم است
شارلوت هیگینز
پلوخیِ ۶۵ ساله محضری دلنشین دارد: آرام، وسیعالنظر، کمی شوخطبع، و کمادعاست؛ دقیقاً همان چیزی که از یک استاد تاریخ انتظار دارید و میخواهید. اما آخرین اثر او هیچ شباهتی به تاریخنگاریهای سنتی ندارد.
آلهنوش طریان، زنی در جستجوی ستارگان
مهدی شبانی - نهال تابش
نگاهی به زندگی و کار آلهنوش طریان فیزیکدان و ستارهشناس ارمنیتبار ایرانی که به بانوی اختر فیزیک ایران مشهور بود.
از واکنشهای متفاوت وینی و نلسون ماندلا به ظلم و ستم چه میآموزیم؟
ریچارد استنگل
در هوای خنکِ صبحِ یکی از روزهای سال ۱۹۸۰، وینی ماندلا برای دیدار با همسرش به روبن آیلند رفت. نلسون ماندلا از سال ۱۹۶۴ در آنجا زندانی بود. سالها بود که فقط هر شش ماه یک بار یک نفر اجازه داشت که به دیدار ماندلا برود.
