کمتر از شش ماه پیش از آغاز جنگ عراق با ایران، صدام در یک سخنرانی‌ ایرانی‌ها را «بزدل و کوتوله» خواند که خیال دارند «انتقام شکست جنگ قادسیه» را بگیرند و وعده داد که به نیابت از تمام عراقی‌ها و بلکه تمام اعراب خاطره‌ی قادسیه را زنده نگه می‌دارد و جلوی ایرانی‌ها می‌ایستد. جنگ ایران و عراق در گفتمان رسمی رژیم بعثی عراق «قادسیه‌ی صدام» خوانده می‌شد.

عاشورا واقعه‌ای تاریخی نیست. بسیار بیشتر از آن، بستری برای تعریف هدفمند باورهای انسانی در چارچوب یک ایدئولوژی مشخص است. اگرچه این ایدئولوژی مشخص به بهترین شکل ممکن در فرهنگ شیعی جای گرفته اما در میان غیر باورمندان نیز هواخواهان خود را دارد.

مونا طحاوی، روزنامه‌نگار مصری-آمریکایی، به داشتن صراحت لهجه مشهور است و در فهرست زنان قدرتمند جهان عرب نام او به چشم می‌خورد. اولین کتاب او با عنوان روسری‌ها و پرده‌های بکارت: چرا خاورمیانه نیازمند انقلابی جنسی است در سال 2015 انتشار یافت. او با تکیه بر تجارب زیسته‌ی خود و یافته‌های میدانی به دنبال یافتن پاسخی برای علل شیوع زن‌ستیزی در خاورم

در سال 1848، کارلو آلبرتو، پادشاه ایتالیا قانونی را امضاء کرد که بر اساس آن همه‌ی شهروندان ایتالیایی با یکدیگر برابر بودند. نود سال بعد، نوه‌ی او قانون دیگری را تنفیذ کرد که به این برابری پایان داد و بر تفاوت میان شهروندان درجه‌ی یک و دو صحه گذاشت. یهودیان، که تا آن زمان با دیگر هم‌وطنان خود «همسان» بودند، عضو نژادی «متفاوت» و پست‌تر شمرده شدند.

کمتر از دوهفته از انتشار یادداشت «بی‌نام» معروف در نیویورک تایمز می‌گذرد. یادداشتی از یک «مقام رده‌ بالا در کابینه‌ی دونالد ترامپ» که مدعی شد او و بعضی دیگر از مقامات کابینه‌ی ترامپ به «گروه مقاومت داخلی» در کاخ سفید تبدیل شده‌اند، با خیلی از سیاست‌های ترامپ موافق نیستند و «سخت» تلاش کرده و می‌کنند که جلوی این دست اقدامات ترامپ را بگیرند.

حالا که به پشت سرم نگاه می‌کنم، می‌بینم مدتی بود که پسرمان داشت آماده می‌شد تا با پیراهن دامن‌دار به مدرسه برود. چند ماهی می‌شد که آخر هفته‌ها یا بعد از مدرسه، پیراهن دامن‌دار می‌پوشید. بعد شروع کرد به این که به جای لباس توی خانه هم همان را بپوشد. یک روز صبح، بلوز و شلوار تمیزش را که در آوردم تا بپوشد. نگاهی به من کرد و گفت: «لباس تنم هست.»

این نمایشگاه فریدا کالو را به عنوان هنرمندی قرن بیست‌ویکمی بازآفرینی می‌کند، هنرمندی که زندگی‌اش نوعی هنر نمایشی و اجرای درخشان هم هست. اما این نمایشگاه، که از لوازم شخصی و لباس‌ها و زیورآلات فریدا تشکیل شده است، با درنگ بر زندگی شخصی او و با تأکید بر درد و رنج‌هایی که کشیده، درخششِ نگاه تیزبین و شگفت‌انگیز او در آثار هنری‌اش را خاموش می‌کند.

رادو ژوده، فیلم‌ساز پرآوازه‌ی رومانیایی در «ملت مرده» به بعضی از جنایت‌های حکومت فاشیستی ژنرال یان آنتونسکو در دوران جنگ جهانی دوم می‌پردازد. این مستند، که در جشنواره‌های بین‌المللی با استقبال روبرو شده، در رومانی مخالفت ملی‌گرایانی را برانگیخته که در حسرت دوران سلطه‌ی فاشیسم به سر می‌برند و در پاسخ به فعالان حقوق بشر و روشنفکرانی که آنتونسکو را «جنایتکار جنگی» می‌خوانند، می‌گویند: «خب، که چی؟! همه چیز تو مشتش بود.»

دم غروب یک روز خردادماه زیر آسمان هرات تمام غربت تهرانم را به‌آنی گم می‌کنم. بعد از سال‌ها تبعید نانوشته، آنجا اولین شهری است که مردم با کلمات مأنوس فارسی به همدیگر «صبح به خیر» یا «درمانده نباشید» می‌گویند، اتفاقی که حتی در کوچه پس‌کوچه‌های آشنای «باکرکوی» و «امینونو» استانبول هم رخ نمی‌دهد. خیال می‌کنم آمده‌ام خانه، کنج ایوان خانه‌ی پدری.

لی‌لی خانم همیشه از دور یا از نزدیک همدل، راهنما و مشوق ما بود. این است که به اطمینان می‌گویم عشق ایشان به کودکان را از نزدیک شاهد بوده‌ام و چقدر به حق می‌دانم که ایشان را «مادر کتاب‌های درسی فارسی» می‌دانند.

وقتی محمد سامی در دهه‌ی ۱۹۹۰ در یک خانواده‌ی صوفی بزرگ می‌شد، در خانه هرگز واژه‌ی «تصوف» به گوشش هم نخورده بود.

نسرین ستوده با اعتصاب غذای خود این بار وکالتِ عدالت را در ایران بر عهده گرفته است. دفاع از نسرین ستوده دیگر تنها دفاع از یک زن آزادی‌خواه ایرانی، یک وکیل شجاع دادگستری، یا حتی دفاع از همه‌ی متهمان سیاسی، مذهبی یا اقلیت‌ها و محرومانی نیست که او از آنها دفاع کرده بود. دفاع از نسرین ستوده، دفاع از بنیان‌های عدالت در جامعه‌ی ایرانی است.

بیست و سه سال بعد از مرگ زودهنگام عبده، موزه‌ی «هنرهای مدرن نیویورک» به همراهی چند تن دیگر، برای اولین‌ بار نمایشگاهی درباره‌ی زندگی و آثار رضا عبده ترتیب داد. یک روز مانده به آخرین روز این نمایشگاه، صبح زود سوار اتوبوس شدم و واشنگتن دی‌سی را به مقصد نیویورک ترک کردم تا فرصت یگانه‌ی تماشای نمایشگاهی درباره‌ی رضا عبده را از دست ندهم.

یکشنبه‌ی گذشته، در ساعات اولیه‌ی صبح، دکتر احسان یارشاطر در سن 94 سالگی در ایالت کالیفرنیا درگذشت. در این مقاله سه تن از پژوهشگران و نویسندگان ایرانی هر یک به بخشی از حیات و کارنامه‌ی این شخصیت نامدار و کم‌نظیر در فرهنگ ایران می‌پردازند.