اتحاد جماهیر شوروی، به عنوان یک رژیم تمامیت‌خواه و سرکوبگر، با آزادی بیان مخالف بود. با این حال، عده‌ای از دگراندیشان این کشور، به کمک شهروندان عادی و اعضای جامعه‌ی مدنی، راه‌های مؤثری برای انتشار حقایق، افشای اخبار جعلی، و مبارزه با سانسور دولتی پیدا کردند.
چه‌طور می‌توانیم به شناختِ واقعی از آزادی رسیده باشیم، وقتی در این محیط مجعول سیر می‌کنیم؟ وقتی دولت‌ها و شرکت‌ها به شدت درگیر هدایت رفتارهای ما هستند، وقتی اغلب امکان ندارد بین اطلاعات و اطلاعات کاذب تمایز بگذاریم؟ به چه کسی می‌توانیم اعتماد کنیم؟
تعیین مذهب رسمی در قانون اساسی، درهای «برابری» را که یک اصل بنیادی و حقوق بشری است می‌بندد و رفتار حکومت با گروه‌های گوناگون مردم که پیرو مذاهب دیگری هستند یا اساساً بی‌خدایی و لامذهبی را انتخاب کرده‌اند، می‌تواند نه تنها تبعیض‌آمیز بلکه خشونت‌بار نیز باشد.
مدتی کوتاه بعد از آن که هیتلر در سال ۱۹۳۳ به قدرت رسید، یک زن سی‌ساله در برلین خواب‌های عجیبی دید. در یکی از آن‌ها تصاویر معمول در محله‌شان غایب بودند و به جای آن‌ها پوسترهایی گذاشته شده بود که بیست کلمه‌ی ممنوع را فهرست می‌کردند. اولین کلمه «خداوند» بود و آخرین کلمه «من».
یکی از نکات اساسی‌ای که در هیاهوی توقیف فیلم‌ها در سینمای هر کشوری ــ و از جمله ایران ــ نادیده می‌ماند، بازتاب پیشاپیش همان فضای منجر به توقیف فیلم در دنیای خود فیلم است. البته که عجیب به چشم می‌آید: آیا ممکن است فیلمی در زمان شکل‌گیری فیلمنامه و در مرحله‌ی ساخت، از موانعی که پس از تکمیل بر سر راهش قرار می‌گیرند، خبر دهد؟
سانسور در تاریخ همه‌ی کشورها وجود داشته اما کشورهای پیشرفته تلاش کرده‌اند تا از این تاریخ عبور کنند. مثل کشورهای اروپایی که در دوران قرون وسطی کلیسا بر آن‌ها حاکمیت داشت و سانسور هم به حدی وجود داشت که حتی فردی مثل گالیله به دلیل بیان نظریات علمی‌اش محاکمه شد.