زنپوشی (cross-dressing) یکی از پدیدههای پیچیدهی هنری و اجتماعی در تاریخ ایران است که در ادوار مختلف تاریخی به اشکال متفاوتی بروز کرده، و همواره با گفتمانهای قدرت، هنجارهای جنسیتی، و تلاش برای گذر از محدودیتها در ارتباط بوده است ــ از تعزیه در دوران قاجار گرفته تا کمدیهای سینمای معاصر و تولیدات فضای مجازی
در سال ۱۳۶۳ وقتی شهلا لاهیجیِ چهلویکساله انتشارات روشنگران را تأسیس کرد، نه تنها صنعت نشر ایران کاملاً مردانه بود بلکه زنان به سرعت و با خشونت در حال حذف شدن از عرصهی عمومیِ بودند.
آیا چه چیزی و در کجا تکان خورده بود؟ و آیا تغییرات دائمی و بنیادین هستند یا ما فقط هیجانی زودگذر را تجربه میکنیم؟ آیا در سالهای آینده خواهیم گفت شهریور آن سال؟ آن سال که نشانهاش زنی تنها بود که در بیست و پنجم تنها برج زنانهی دوران باستان با خوشهای گندم در دست، چشمانش را فرو بست؟
ده سال پیش، بهرام بیضایی، کارگردان و نویسنده و پژوهشگر، ایران را به مقصد دانشگاه استنفورد در ایالت کالیفرنیای آمریکا، ترک کرد. ایران، سرزمینی که به قول عباس میلانی «بسیار با بیضایی نامهربان بود و بیضایی بسیار با ایران، مهربان بود و هست.»
به مناسبت انتشار سیدیِ اپرای «پریا»، شیدا قراچهداغی آهنگساز و مدرس موسیقی در گفتگو با شبنم طلوعی از کودکیاش میگوید تا امروز؛ و از فعالیتهای فرهنگی و هنریاش در ایران تا سالهای پس از مهاجرت.
صحنهای مربعشکل که در هر چهار طرف خطِ عابرِ پیاده دارد و از سه سو دور آن تماشاگر مینشیند. این توصیف سادهی مکان اجرای «چهارراه» است، نمایشی که «بهرام بیضایی» در فروردین سال ۱۳۹۷ به روی صحنه آورده و با استقبال بینظیر ایرانیان شمال کالیفرنیا و دیگر تماشاگرانی که از راههای دور و نزدیک آمدهاند مواجه شده است.