نیچه

امیرحسین آریان‌پور در یادبود او از طرف مجله‌ی سپیده‌ی فردا می‌نویسد: «[در نوجوانی] هنگامی که نزد او درس می‌خواندیم. . . نه تنها برای خود بت نمی‌ساختیم بلکه هر بتی را که می‌توانستیم درهم می‌شکستیم. اما شخصیت نافذِ دکتر هوشیار بت ما شد. از این رو سخنی که شاگردان اپیکور زمانی درباره‌ی او گفتند بار دیگر صدق کرد ’او [برای ما] بتی بود، آری بتی ــ بت قومی که بت‌پرست نبودند.»

نیچه دهان حقیقت را می‌بندد و آن‌چه می‌گوید ترفندِ بستن دهان حقیقت است، و الا کجا بهتر از صفحه‌ی کاغذ برای صدای حقیقت شدن. درست در همان‌جا که حقیقت می‌تواند به بانگ بلند سخن بگوید می‌شود او را خفه کرد. مگر امروزه رادیو و تلویزیون‌ها و روزنامه‌ها بهترین جا برای خفه کردن صدای حقیقت نیست!

در پارک‌ها تجربه‌ی با هم بودنی دور از هم را داریم. این تابِ یکدیگر را در نزدیکی هم آوردن، با حفظ فاصله‌ها، بنیادهای صلح را در زیست اجتماعی ما تقویت می‌کند. در کنار هم بودنْ ما را بی‌خطرتر می‌کند. دیدار انسان، آدم‌ها را از دور و نزدیک برانداز کردن، با آنها معاشرت و اختلاط کردن، گامی به سوی رفع بیگانگی و رفع خطر جنگ است.

اگر ایده‌ی رایج و مد روز در دهه‌ی ۱۹۸۰ «سیر صعودی» بود، شعار این دهه «صداقت» است. این ایدئال غالب که باید با خودت روراست باشی و «خود واقعی‌ات باش» به ندرت به نقد کشیده می‌شود. اما اگر این آرمان مانعی بر سر راه دگرگونی فردی بوده باشد و همگان را به ماندن در موقعیت موجودشان ترغیب کند، چه؟

می‌گویند کتاب باغ است باغی جادویی. پس فلسفه و باغ، پیش از آنکه در باغ به هم برسند، در «کتاب» به هم می‌رسند. در اینجا، فلسفه همان فلسفه است اما باغ تنها خاطره‌ی باغ است خاطره‌ای که کتاب می‌تواند آن را تجدید کند. کتاب می‌تواند این دو را به هم پیوند دهد. کتاب‌های فلسفی باغ‌های جادویی‌اند.