به مناسبت روز جهانی حقوق بشر ــ ۱۰ دسامبر

جنبش اعتراضی زنان در ایران، چه تأثیری در حرکت‌های فمینیستی در ترکیه داشته؟ در این گزارش مهدی شبانی با دو زن کنشگر ترکیه‌ای گفتگو کرده است: جمیله باغلاچی، سخنگوی سازمان «همبستگی بنفش» که رویکردی سکولار به مسئله زنان دارد، و رومیسا چامدرلی، یکی از بنیانگذاران اولین سازمان زنان فمینیست مسلمان ترکیه.

در تابستان ۱۹۹۵، در بحبوحه‌ی جنگ‌های داخلی یوگسلاوی، نیروهای نظامی صرب حمله‌‌ی بزرگی به شهر مسلمان‌نشین سربرنیتسا کردند و هزاران مرد و پسر نوجوان بوسنیا‌ئی را کشتند. سال‌ها بعد، به ابتکار آیدا سهو‌یک، هنرمند بوسنیا‌‌ئی، یادمان بی‌نظیری برای قربانیان کشتار سربرنیتسا بر پا شد که این گزارش داستانش را شرح می‌دهد.

مادران شنبه گروهی از زنان‌اند که از سال ۱۹۹۵ و به دعوت امینه اوجاک شکل گرفت. امینه که ۵۵ روز در جستجوی پسرش، حسن اوجاک، بود در نهایت جسد شکنجه‌شده‌ی او را در گورستان افراد بی‌هویت یافت. این زنان هر شنبه ظهر، نیم ساعت در میدان گالاتاسرای ترکیه گرد هم می‌آمدند. این گردهمایی در اعتراض به ناپدیدشدن‌های اجباری و قتل‌های سیاسی ترکیه در جریان کودتای نظامی دهه‌ی ۸۰ و ۹۰ میلادی است.

نقشه‌ای با خاطره‌ها، صداها و تصویرهایی از خیابان‌های تهرانِ دهه‌ی شصت، به روایت مبارزان سیاسی آن دوران. مهدی شبانی با بهار مجدزاده هنرمند و طراح این نقشه گفتگو کرده است.

مادران میدانِ «مایو» انجمنی از مادران آرژانتینی است که فرزندانشان در جریان دیکتاتوری نظامی بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۳ ناپدید شدند. در سال ۱۹۷۷ چهارده زن که در جستجوی فرزندان مفقودشده‌شان بودند هر پنجشنبه بعدازظهر در میدان اصلی بوئنوس‌آیرس تجمع کردند. آنها روسریِ سفیدی به سر می‌کردند که بر روی آن نام و تاریخ ناپدید شدنِ فرزندانشان گلدوزی شده بود و نماد بارزی از این دادخواهی شد.

شعار «ژن، ژیان، ئازادی» نخستین‌ بار در سال ۱۹۸۷ توسط جنبش آزادی‌بخشِ زنان کردستانِ ترکیه سر داده شد. بعدها مادران شنبه که در نتیجه‌ی ناپدیدشدن قهری فرزندانشان در استانبول تحصن می‌کردند این شعار اعتراضی را تکرار کردند.