گوساله‌ی جنگ، یادداشت‌هایی پراکنده از روزهایی بغض‌آلود

چند دهه است که حضور مهاجران افغان در ایران به مسئله‌ای سیاسی و اجتماعی برای جمهوری اسلامی تبدیل شده، و در بزنگاه‌های گوناگون ــ از بحران‌های اقتصادی و جنبش‌ها و اعتراضات علیه نظام تا تنش‌های منطقه‌ای ــ بارها موجی از اخراج دسته‌جمعیِ آن‌ها به راه افتاده است.

آنچه می‌خوانید روایت چهار زن افغان‌تبار است که سال‌ها در ایران زندگی کرده‌، فرزند به دنیا آورده‌، کار کرده‌ و روابط انسانی و پیوندهای عاطفی داشته‌اند اما در چند ماه گذشته زندگی‌شان بر اثر موج اخراج اتباع افغانستان زیر و زبر شده است.

برای بسیاری از مردم، کشور منبع هویت است: نوعی پایه و اساس، نوعی خمیره و سرشت، نوعی پرچم و بیرق. اما وقتی انقلابی را از سر می‌گذرانید چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ وقتی گسلِ تاریخ تکان می‌خورد و تمام ارکان زندگی‌تان به لرزه می‌افتد چه می‌شود؟

بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت طی شش ماه گذشته بیش از ۷۰۰ هزار مهاجر افغانستانی از ایران به افغانستان بازگشته‌اند که ۷۰ درصد آنها به صورت اجباری بازگردانده شده‌اند.

ما در اعماق روحمان دنبال راه بهتری بودیم اما انگار راه بهتری وجود نداشت. جامعه ناگهان خود را ناتوان از موضع‌گیری، عمل یا حتی اندوه دسته‌جمعی می‌یافت. 

در سال ۱۹۹۰، در مکزیکو سیتی، در کنفرانسی که اکتاویو پاز به مناسبت سقوط دیوار برلین برگزار کرده بود، ماریو بارگاس یوسا که به‌تازگی در انتخابات ریاست‌جمهوری پرو شکست خورده بود با استفاده از اصطلاح «دیکتاتوری بی‌عیب و نقص»، دولت مکزیک را به باد انتقاد گرفت.

تا کمر از پنجره خم شدم تا سمت راست را بهتر ببینم. مامان هم هراسان کنار پنجره است. می‌پرسد چی شده، کجا منفجر شده؟ 

جمعیت مازندران ۳/۵ میلیون نفر است ولی نیروی انتظامی می‌گوید از ۲۴ تا ۳۰ خرداد ۶ میلیون نفر وارد مازندان شده‌اند که تقریباً دو برابر جمعیت استان است.

لیبرالیسم رادیکالی که در گفته‌ی بارگاس یوسا وجود دارد ممکن است در میان نویسندگان داستان و رمان به طور کلی حضور داشته باشد اما تاریخ مدرن گفتگوها را به شیوه‌ای شکل داده است که به نظر می‌رسد ما اظهارات جدید آشکاری درباره‌ی ضدیت با جنگ نداریم. 

«من و خانواده‌ام قربانیِ این جنگ خونین هستیم. لطفاً به ما کمک کنید تا راه امنی برای خروج از غزه بیابیم و خانواده‌ام را نجات دهید. لطفاً این پیام را با دیگران در میان بگذارید.»

سحرگاه روز بیست‌وسوم خرداد ساعت پنج صبح تلفنم زنگ خورد، روی صفحه اسم برادرم بود، گفتم الان کی مرده که این ساعت برادرم تلفن کرده، بین خواب و بیداری جواب دادم و همان اول گفتم کی مرده؟ برادرم گفت زدند. 

از هر چهار شهروند ونزوئلا، یک نفر کشور را ترک کرده است. هفت سال قبل، شمار شهروندانی که کشور را ترک می‌کردند ــ خواه مهاجران یا گریختگان از وطن ــ یک نفر از هر ده نفر بود.

فخرالنساء زید، نقاش برجسته، به لطف آثار انتزاعی‌اش در مکتب پاریس شهرت یافت. عالیه برگر با حکاکی‌ها و نقاشی‌هایش هنر مدرن ترکیه را دگرگون ساخت و فوریه کورال کاشی‌کاری عثمانی را در معماری مدرن ترکیه احیاء کرد. 

آیا کسی باور می‌کند که نویسنده‌ای دیگر نتواند بنویسد، فقط به این علت که چیزی برای خوردن ندارد؟ آیا برای کسی مهم است که در گوشه‌ای از دنیا مردمی چنان گرسنگی می‌کشند که نفسشان درنمی‌آید؟

سه دهه پس از سال ۱۹۸۹، وقایع و گرایش‌های غالب در اروپای شرقی نشان داد که انتقال دموکراتیک به آسانی برگشت‌پذیر است. از جمله نشانه‌های چنین وضعیتی این است که این منطقه به مکانی مساعد برای ابداع، اقتباس و توزیع نظریه‌های توطئه مبدل شده است. 

چه کسی از آندریا دورکین می‌هراسد؟‌ زمان نشان داد که خیلی‌ها از صراحت او می‌ترسند. دورکین تا وقتی زنده بود، در میان بسیاری از آمریکایی‌ها منفور بود. 

شکسپیر در نمایش‌نامه‌ی هر طور که میل شماست از زبانِ ژاکِ ماتم‌زده می‌گوید: «دنیا صحنه‌ی نمایشی بیش نیست!» چنین نظری قدیمی است و سابقه‌اش به یوونال، شاعر رمیِ دوران باستان، برمی‌گردد: «کل یونان صحنه‌ای بیش نیست و یونانیان همه بازیگرند.»