در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۱، فعالیت «مموریال»، قدیمی‌ترین نهاد حقوق بشری مستقل روسیه که در دوران پرسترویکا توسط آندری ساخاروف، برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل، همسرش النا بونِر و چند تن از یاران و همراهانشان برای ثبت جنایت‌های دوران استالین بنیان‌گذاری شده بود، پس از ۳۲ سال، توسط دادگاه عالی روسیه ممنوع اعلام شد.
در این شرایط، شاید برای هر تیمی سخت باشد که در برابر روسیه قرار بگیرد. برای لهستان اما سخت نیست؛ برای آن‌ها محال است! لهستان در زمین سبز بازی مقابل روسیه به میدان نمی‌رود. این، مدنی‌ترین شکلِ مبارزه با روسیه خواهد بود. هر چند زمان زیادی از سپتامبر ۱۹۳۹ گذشته اما به نظر می‌رسد که لهستان هنوز آن خاطره را فراموش نکرده است!
دختر کاکایم رفت تا دَر را بسته کند. وقتی آمد، گفت: «همسایه چنان خوب با طالب دست می‌دهد گویی دوستش باشد. همین‌قدر زود فراموش کردید که عسکرهایمان را همین انسان‌ها کشته بودند.»
آنچه می‌خوانید قسمت‌هایی از یادداشت‌های دختر نوزده‌ساله‌‌ی افغانستانی با نام مستعار لاله است. او در این یادداشت‌ها احساسات، افکار و مشاهداتش از زندگی این روزها در کابل را ثبت کرده است.
کسی در آب، بر آب و برای آب مُرده است. بعضی از آنان در جنگل مُرده‌اند و درخت‌ها گواه می‌دهند راه تاریک‌شان را. و بعضی از آنان میان مرور رؤیاهای‌شان شکار شده‌اند به تحقیری یا گلوله‌ی سُربیِ مرزبانی. اینجا مرز رؤیا و واقعیت است. چیزی که دنیای ما و بیرون را از هم جدا می‌کند.
دلیلت چیست اگر قرار باشد از اینجا بروی؟ دلیلت چه خواهد بود اگر قرار باشد لباس‌ها و مدارک و آلبوم و خاطرات را برداری و توی چمدان بچینی و تماس بگیری و با همه‌ی آنهایی که عزیزند و دوری‌شان رنجت می‌دهد خداحافظی کنی و اشک بریزی و بروی و دور شوی؟ دلیلت برای نماندن، برای مهاجرت چیست؟
فرصت زنده‌زیستن برای بکتاش آبتین کوتاه بود و خبر پادربند به‌کشتن‌دادنِ او برای ما هنوزماندگان جانکاه. جرم آبتینِ شاعر و مستندساز نه شعر یا فیلمش بلکه پایداری‌اش در دل‌سپردگی به اصل و آرمان آزادی اندیشه و بیان بی‌اماواگر بود. جرمش از جنس جرم محمد مختاری شاعر بود. شیوه‌ی کشتنِ او اما آن نبود که با مختاری به کار بستند.
در شبی تاریک، دستی بر دیواری در کابل یا شاید هرات و شاید هم مزار، شاید غزنه شاید هرکجای افغانستان، می‌نویسد: «ما زنان بیداریم، از تبعیض بیزاریم.» دستی که این متن را می‌نویسد می‌داند که شب می‌رود و دست‌خط کسی که شب بیدار بوده می‌ماند. این تنها یک نمونه از کارزار خلاقانه‌ی زنان معترض افغانستان برای دستیابی به حقوقشان پس از تسلط طالبان است.